Rozwód bez rozprawy to stosunkowo nowe rozwiązanie procesowe, choć nie zawsze chętnie stosowane przez sądy w Polsce. Jeszcze kilka lat temu powiedziałabym, że jest to niemożliwe z uwagi na aktualne brzmienie przepisów. W chwili obecnej zdaje się, że orzecznictwo idzie w stronę usprawnienia procesów o rozwód, zwłaszcza w pewnych określonych sytuacjach. Kiedy rozwód bez rozprawy jest możliwy?
Pozew o rozwód Adwokat Warszawa
Rozwód to rozwiązanie związku małżeńskiego małżonków. Uregulowany jest w przepisach kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, a o trybie postępowania w tego typu sprawach przeczytamy w kodeksie postępowania cywilnego. Sąd może orzec rozwód, jeżeli między małżonkami nastąpił zupełny i trwały rozkład pożycia. Z pozwem o rozwód może wystąpić każdy z małżonków.
Przesłanki orzeczenia rozwodu
Tryb postępowania w sprawie o rozwód
Postępowanie w sprawie rozwodowej toczy się w trybie procesowym. W celu jego wszczęcia składamy zatem nie wniosek o rozwód, a pozew o rozwód, uiszczając stosowną opłatę w kwocie 600 zł albo wnosząc o zwolnienie od kosztów sądowych w całości lub w części w przypadku trudnej sytuacji życiowej i braku możliwości poniesienia kosztów postępowania.
W sprawie rozwodowej sąd przeprowadza określone dowody, które mają na celu ustalić czy doszło do rozkładu pożycia, czy rozkład ten jest całkowity i czy nie ma szans na uratowanie związku małżeńskiego. Sąd weryfikuje także, czy nie wystąpiły tzw. negatywne przesłanki rozwiązania małżeństwa, m.in. czy rozwód nie będzie sprzeczny z dobrem wspólnych małoletnich dzieci albo nie sprzeciwia się zasadom współżycia społecznego.
Nadto, w sytuacji, gdy ze związku małżeńskiego pochodzą małoletnie dzieci, sąd przeprowadza dowody na wykazanie sytuacji opiekuńczo-wychowawczej dzieci.
W praktyce sądowej przyjęło się, że w przypadku małoletnich dzieci sąd nie może ograniczyć się wyłącznie do przesłuchania stron postępowania. Najczęściej przeprowadza zatem dowód z zeznań świadka albo zarządza przeprowadzenie wywiadu przez kuratora sądowego. Wynika to pośrednio z brzmienia art. 442 k.p.c., zgodnie z którym, jeżeli pozwany uznaje żądanie pozwu a małżonkowie nie mają wspólnych małoletnich dzieci, sąd może ograniczyć postępowanie dowodowe do przesłuchania stron.
Rozwód czy separacja?
Rozwód bez rozprawy Adwokat Warszawa
Przeprowadzenie rozwodu bez tradycyjnej rozprawy nie jest tak oczywiste, jakby mogło się wydawać. Wynika to z brzmienia przepisów k.p.c. Zgodnie z art. 432 k.p.c., w każdej sprawie o rozwód lub o separację sąd zarządza przeprowadzenie dowodu z przesłuchania stron. Sąd zatem musi przesłuchać małżonków jako strony postępowania, a dowód ten nie jest posiłkowy, a obligatoryjny.
Pozostaje kwestia tego, czy dowód taki może zostać przeprowadzony na piśmie, a sąd może wydać wyrok rozwodowy na terminie posiedzenia niejawnego, bez udziału stron. W mojej ocenie podstawą prawną takiego rozwiązania jest art. 226(1) k.p.c. Zgodnie z tym przepisem, ilekroć ustawa przewiduje wysłuchanie stron lub innych osób, stosownie do okoliczności może się to odbyć przez wezwanie stron do złożenia odpowiednich oświadczeń na posiedzeniu albo wyznaczenie terminu do zajęcia stanowiska w piśmie procesowym lub za pomocą środków porozumiewania się na odległość, o ile dają one pewność co do osoby składającej oświadczenie. Co do zasady przepis art. 226(1) k.p.c. może dawać sądowi podstawę do wezwania małżonków do złożenia zeznań na piśmie.
Spotkałam się również ze wskazaniem, że podstawą prawną przeprowadzenia dowodu z przesłuchania stron – małżonków jest art. 271(1) k.p.c. w zw. z art. 304 k.p.c.
Co warto podkreślić, rozwiązanie procesowe polegające na przeprowadzeniu rozwodu bez jakiejkolwiek rozprawy, a jedynie na posiedzeniu niejawnym bez udziału stron, jest możliwe wyłącznie wtedy, gdy druga strona wyraża zgodę na rozwiązanie związku małżeńskiego, a rozwód następuje bez orzekania o winie i bez dodatkowych innych żądań np. w zakresie alimentów. W mojej ocenie przeprowadzenie rozwodu na posiedzeniu niejawnym nie jest możliwe w sytuacjach konfliktowych oraz gdy ze związku pochodzą wspólne małoletnie dzieci. Warto również zaznaczyć, że nadal niewiele sądów korzysta z tego rozwiązania i nawet powołanie się na ww. podstawy prawne nie stanowi gwarancji, że sąd wyrazi zgodę na przesłuchanie stron na piśmie i orzeczenie rozwodu na posiedzeniu niejawnym bez udziału stron. Ewentualne wydanie wyroku rozwodowego na posiedzeniu niejawnym wywoła takie same skutki jak wyrok wydany po przeprowadzeniu rozprawy.
Autor:
Zuzanna Lewandowska – adwokat oraz autorka bloga PrawnikLewandowska.pl o prawie i zawodzie prawnika. Specjalizuje się głównie w prawie rodzinnym, cywilnym i gospodarczym, ale doświadczenie zawodowe zdobywała także w innych dziedzinach prawa. Przez wiele lat współpracowała z renomowanymi kancelariami prawnymi w Warszawie, a obecnie prowadzi indywidualną praktykę adwokacką. Wspiera klientów indywidualnych oraz przedsiębiorców w całej Polsce, w tym również online. Na Instagramie prowadzi konto @prawniklewandowska, na którym dzieli się treściami o prawie, zawodzie adwokata, edukacji, rozwoju i macierzyństwie.
Jeżeli potrzebujesz pomocy prawnej w swojej sprawie albo masz pytania, skontaktuj się ze mną pod numerem telefonu: +48 510 668 414 lub adresem e-mail: kontakt@kancelarialewandowska.com