Alimenty na małżonka, czyli jak będzie wyglądało moje życie po rozwodzie? To pytanie zadaje sobie wiele osób będących w trakcie rozwodu. Postępowania rozwodowe ze względu na swój charakter nie należą do przyjemnych, dlatego kluczowe jest ich odpowiednie poprowadzenie w sposób zmierzający do sprawnego, jak najszybszego i w miarę możliwości bezspornego rozwiązania.
Orzeczenie rozwodowe w świetle prawa oznacza, iż wypełnione zostały ustawowe przesłanki wykazujące trwały i zupełny rozkład pożycia między współmałżonkami. Zaistnienie wspomnianych przesłanek potwierdza fakt nieodwracalnego, permanentnego zerwania wszelkich więzi łączących współmałżonków. W obecnym stanie prawnym orzekając rozwód sąd orzeka także o tym, czy i który ze współmałżonków ponosi winę rozkładu pożycia. Jednak, na ich zgodne żądanie sąd odstępuje od orzekania o winie i w takim wypadku następują skutki, jakby żaden ze współmałżonków nie ponosił winy za rozkład pożycia.
Statystyki nie kłamią
Dane Głównego Urzędu Statystycznego udostępnione w roczniku demograficznym pokazują, że w roku 2021 sądy polskie orzekły 60 687 rozwodów. Z powyższych danych wynika, że z 1 000 nowo zawartych małżeństw ponad 360 zakończyło się wyrokiem rozwodowym. Dla porównania, w roku 2020 liczba orzeczeń rozwodowych wynosiła 51 164. Niezaprzeczalnie więc mamy do czynienia z tendencją wzrostową, jeśli chodzi sprawy rozwodowe.
Winny bądź niewinny rozkładu pożycia, a obowiązek alimentacyjny na rzecz współmałżonka
Kwestia ustalenia bądź zaprzeczenia winy jednego z współmałżonków jest bardzo istotna, ponieważ uprawnia ona drugiego współmałżonka do zwrotu poniesionych kosztów procesu, w tym również kosztów pomocy profesjonalnych pełnomocników. Poza przysługującym zwrotem kosztów procesu, małżonkowi nieponoszącemu winy za rozkład pożycia przysługuje również roszczenie o alimenty.
W przypadku orzeczenia wyłącznej winy w rozkładzie pożycia wobec jednego ze współmałżonków, kodeks rodzinno opiekuńczy przewiduje obowiązek alimentacyjny na rzecz małżonka niewinnego rozkładu pożycia w sytuacji, gdy orzeczenie rozwodowe pociąga za sobą istotne pogorszenie sytuacji materialnej tego małżonka. W takim przypadku, na żądanie małżonka niewinnego, sąd może orzec, że małżonek wyłącznie winny obowiązany jest przyczyniać się w odpowiednim zakresie do zaspokajania jego usprawiedliwionych potrzeb. Co ważne, aby uzyskać alimenty małżonek niewinny nie musi znajdować się w niedostatku. Tego typu obowiązek alimentacyjny nie jest ograniczony w czasie, co oznacza, że trwa on bądź do zawarcia nowego małżeństwa przez małżonka niewinnego rozkładu pożycia, bądź śmierci któregoś ze współmałżonków.
W sytuacji, gdy sąd w orzeczeniu rozstrzyga, że oboje ze współmałżonków ponoszą winę w rozkładzie pożycia to z zasady żaden z nich nie ma obowiązku zwrotu drugiej stronie kosztów procesowych, w tym kosztów pomocy profesjonalnych pomocników. Niemniej jednak, każdy ze współmałżonków ma prawo żądać od drugiego małżonka obowiązku alimentacyjnego, jednakże aby żądanie takie było skuteczne koniecznym jest wykazanie, że w wyniku orzeczenia rozwodowego jego sytuacja materialna jest na tyle zmieniona, iż popadł on w niedostatek.
Postępowania rozwodowe z orzekaniem o winie są z reguły bardziej czasochłonne i wymagają większego nakładu finansowego. Najbardziej racjonalnym sposobem na szybkie i bezbolesne zakończenie małżeństwa jest bez wątpienia wystąpienie o rozwód bez orzekania o winie, jednak koniecznym elementem do podjęcia takiego postępowania jest zgodny wniosek obu współmałżonków w tym przedmiocie.
Co najważniejsze, w przypadku rozwodu bez orzekania o winie, współmałżonkom przysługuje również możliwość ubiegania się o ustalenie obowiązku alimentacyjnego, na takich zasadach jak w przypadku orzekania o winie obu współmałżonków. Taki obowiązek alimentacyjny jest jednak ograniczony w czasie i z upływem 5 lat od dnia jego prawomocnego orzeczenia wygasa, chyba że ze względu na wyjątkowe okoliczności sąd, na żądanie uprawnionego, przedłuży wymieniony termin.
Autorka:
Oktawia Szczepańska
Aplikantka radcowska
Źródła:
U.2020.0.1359 t.j. – Ustawa z dnia 25 lutego 1964 r. – Kodeks rodzinny i opiekuńczy.