Przesłanki wypowiedzenia umowy o pracę regulują przepisy prawa pracy. Kodeks pracy przewiduje szereg wymogów, które wypowiedzenie umowy o pracę musi spełnić, aby było skuteczne. Ponadto, wypowiedzenie musi być także zgodne z prawem. Niekiedy zdarza się, że mimo prawidłowego sporządzenia wypowiedzenia umowy o pracę pracownik odmawia jego przyjęcia. Czy odmowa przyjęcia wypowiedzenia powoduje, że jest ono nieważne? Co powinien w takiej sytuacji zrobić pracodawca?
Warunki wypowiedzenia umowy o pracę
Każda ze stron może rozwiązać umowę o pracę za wypowiedzeniem. Rozwiązanie umowy następuje poprzez złożenie drugiej stronie na piśmie oświadczenia o wypowiedzeniu umowy o pracę. Rozwiązanie umowy o pracę następuje z upływem okresu wypowiedzenia.
Okres wypowiedzenia umowy o pracę zawartej na czas nieokreślony i umowy o pracę zawartej na czas określony jest uzależniony od okresu zatrudnienia u danego pracodawcy i wynosi kolejno: 2 tygodnie, jeżeli pracownik był zatrudniony krócej niż 6 miesięcy, 1 miesiąc, jeżeli pracownik był zatrudniony co najmniej 6 miesięcy, albo 3 miesiące, jeżeli pracownik był zatrudniony co najmniej 3 lata.
Wypowiedzenie umowy zawartej na czas nieokreślony lub rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia musi zawierać wskazanie przyczyny uzasadniającej wypowiedzenie lub rozwiązanie umowy.
Forma wypowiedzenia
Jak już wyżej wskazano, wypowiedzenie umowy o pracę powinno zostać złożone na piśmie. Jeśli zostało złożone w postaci elektronicznej, to równoznaczne z zachowaniem wymogu formy pisemnej jest opatrzenie dokumentu bezpiecznym podpisem elektronicznym, czyli podpisem weryfikowanym za pomocą ważnego kwalifikowanego certyfikatu (por. K. Sarek-Sadurska, A. Boguska, Rozwiązanie umowy o pracę na odległość, MoPr 2020, Nr 7, s. 28). Ustne oświadczenie woli pracodawcy o rozwiązaniu umowy o pracę przekazane pracownikowi przez bezpośredniego przełożonego jest skuteczne, choć prawnie wadliwe (wyrok SN z dnia 24 marca 1999 r., I PKN 631/98).
Wymaganie zachowania podpisu własnoręcznego nie jest dochowane, gdy nie jest to znak oryginalny, a jedynie odtworzony za pomocą kalki, kserokopiarki, skanera, faksu itp. (wyrok SN z dnia 24 sierpnia 2009 r., I PK 58/09).
Doręczenie pracownikowi za pomocą faksu pisma pracodawcy wypowiadającego umowę o pracę jest skuteczne i powoduje rozpoczęcie biegu terminu przewidzianego w art. 264 § 1 KP, ale stanowi naruszenie art. 30 § 3 KP (uchwała SN z dnia 2 października 2002 r., III PZP 17/02).
Doręczenie wypowiedzenia
Przyjmuje się, że wypowiedzenie umowy o pracę uważa się za skutecznie złożone z chwilą, gdy doszło do wiadomości adresata w taki sposób, że mógł zapoznać się z jego treścią (wyrok SN z dnia 6 listopada 1980 r., I PRN 109/80). Istotne jest tutaj to, że druga strona ma mieć realną możliwość zapoznania się z treścią oświadczenia. Nie ma więc znaczenia, czy rzeczywiście się z nim zapozna.
Oświadczenie woli zakładu pracy o rozwiązaniu umowy o pracę bez wypowiedzenia jest złożone pracownikowi z chwilą, gdy doszło do niego w taki sposób, że mógł się zapoznać z jego treścią, chociaż tego nie uczynił (wyrok SN z dnia 16 marca 1995 r., I PRN 2/95).
Dwukrotne awizowanie przesyłki poleconej zawierającej oświadczenie pracodawcy o rozwiązaniu stosunku pracy stwarza domniemanie faktyczne możliwości zapoznania się przez pracownika z jego treścią, co oznacza przerzucenie na niego ciężaru dowodu braku możliwości zapoznania się z treścią oświadczenia pracodawcy (wyrok SN z dnia 5 października 2005 r., I PK 37/05).
Odmowa przyjęcia wypowiedzenia przez pracownika
Jeżeli pracodawca przedłoży pracownikowi na piśmie wypowiedzenie umowy o pracę, w siedzibie firmy, w taki sposób, że pracownik mógł zapoznać się z tym wypowiedzeniem, ale tego z własnej woli nie zrobił, to wypowiedzenie takie jest skuteczne i co do zasady nie jest wadliwe, o ile spełnia pozostałe wymogi wypowiedzenia określone w przepisach Kodeksu pracy. Pracownik bowiem miał realną możliwość zapoznania się z treścią oświadczenia pracodawcy.
Odmowa przyjęcia przez pracownika pisemnego oświadczenia woli pracodawcy o wypowiedzeniu umowy o pracę, zawierającego prawidłowe pouczenie o przysługującym pracownikowi prawie odwołania do sądu pracy (art. 30 § 5 KP w związku z art. 264 § 1 KP), nie wpływa na skuteczność dokonanego wypowiedzenia i nie stanowi podstawy do przywrócenia uchybionego terminu (wyrok SN z dnia 13 grudnia 1996 r., I PKN 41/96).
Możliwe są też sytuacje skrajne, przykładowo pracodawca wzywa do siebie pracownika, kładzie przed nim na biurku oświadczenie zawierające wypowiedzenie umowy o pracę, pracownik zerka na kartkę zatytułowaną „wypowiedzenie umowy o pracę”, po czym wychodzi z biura, udaje się do lekarza i uzyskuje zwolnienie lekarskie obejmujące dzień, w którym pracodawca podjął próbę doręczenia wypowiedzenia. Czy w takiej sytuacji pracownik jest chroniony przed wypowiedzeniem na podstawie art. 41 Kodeksu pracy? Niestety nie. Wypowiedzenie zostało skutecznie złożone, a ochrona pracownika na zwolnieniu nie ma w takim przypadku zastosowania.
Wypowiedzenie umowy o pracę pracownikowi, który świadczył pracę, a następnie wykazał, że w dniu wypowiedzenia był niezdolny do pracy z powodu choroby, nie narusza art. 41 KP (wyrok SN z dnia 5 lutego 2002 r., I PKN 848/00, niepubl.; wyrok SN z dnia 2 lutego 2001 r., I PKN 793/00, niepubl.; wyrok SN z dnia 14 października 1997 r., I PKN 322/97 oraz uchwała SN z dnia 11 marca 1993 r., I PZP 68/92).
Ze względu na ochronę przewidzianą w art. 41 KP nie jest jednak obojętne, czy pracownik otrzymał wypowiedzenie umowy o pracę w czasie, gdy wykonywał pracę, czy też w dniu, w którym pracy nie świadczył, a jedynie przyniósł do zakładu pracy zwolnienie lekarskie (wyrok SN z dnia 17 listopada 1997 r., I PKN 366/97).
Przez obecność w pracy należy rozumieć stawienie się pracownika do pracy i świadczenie pracy, a więc wykonywanie obowiązków wynikających z umowy o pracę lub też gotowość do jej wykonywania. Jeżeli zatem mimo niezdolności do pracy pracownik nadal wykonuje pracę – to czas pozostawania w pracy nie może być rozumiany jako usprawiedliwiona nieobecność w pracy chroniona art. 41 k.p. Okres ochronny przewidywany w art. 41 k.p. rozpoczyna się z chwilą powstania przesłanki zakazu wypowiedzenia, tj. nieobecności pracownika w pracy z powodu choroby czyniącej go niezdolnym do pracy lub zaprzestania świadczenia pracy z tej samej przyczyny (wyrok SN z dnia 5 maja 2010 r., II PK 343/09).
Podsumowując, w celu uniknięcia wątpliwości co do skutecznego złożenia wypowiedzenia umowy o pracę warto wręczać wypowiedzenie w zakładzie pracy, podczas wykonywanej pracy (w ciągu dnia pracy, po rozpoczęciu przez pracownika pracy) oraz w towarzystwie świadka (np. innego pracownika). Obecność świadka jest o tyle istotna, że wypowiedzenie umowy o pracę jest jednostronnym oświadczeniem woli, a nie porozumieniem, a więc do jego skuteczności nie jest wymagany podpis czy zgoda drugiej strony.
W razie ewentualnego sporu, gdy pracownik odmówi poświadczenia odbioru wypowiedzenia, warto jest mieć dowód na wykazanie tego, że doręczono wypowiedzenie, ale pracownik mimo że miał możliwość zapoznania się z nim, to tego z własnej woli nie zrobił. Z tego względu istotna jest obecność świadka przy wręczaniu wypowiedzenia. Świadek po zdarzeniu powinien sporządzić pisemną notatkę służbową. Pracodawca również powinien sporządzić taką notatkę na cele ewentualnego postępowania sądowego w przypadku sporu z pracownikiem.
Autor:
Zuzanna Lewandowska – adwokat oraz autorka bloga PrawnikLewandowska.pl o prawie i zawodzie prawnika. Specjalizuje się głównie w prawie rodzinnym, cywilnym i gospodarczym, ale doświadczenie zawodowe zdobywała także w innych dziedzinach prawa. Przez wiele lat współpracowała z renomowanymi kancelariami prawnymi w Warszawie, a obecnie prowadzi indywidualną praktykę adwokacką. Wspiera klientów indywidualnych oraz przedsiębiorców w całej Polsce, w tym również online. Na Instagramie prowadzi konto @prawniklewandowska, na którym dzieli się treściami o prawie, zawodzie adwokata, edukacji, rozwoju i macierzyństwie.
Jeżeli potrzebujesz pomocy prawnej w swojej sprawie albo masz pytania, skontaktuj się ze mną pod numerem telefonu: +48 510 668 414 lub adresem e-mail: kontakt@kancelarialewandowska.com