Zwrot kosztów procesu od drugiej strony

Zwrot kosztów zastępstwa procesowego

Zasadą jest, że do uiszczenia kosztów sądowych obowiązana jest strona, która wnosi do sądu pismo podlegające opłacie lub powodujące wydatki, chyba że ustawa stanowi inaczej. Podobnie, gdy strona chce skorzystać z reprezentacji adwokata, to ona jest obowiązana do poniesienia kosztów zastępstwa procesowego a nie jej przeciwnik. Czy i kiedy zwrot kosztów procesu od drugiej strony jest możliwy?

Zasady uiszczania opłat w postępowaniu cywilnym

Jak już wspomniano we wstępie, zasadą jest, że koszty sądowe uiszcza strona, która wnosi do sądu pismo podlegające opłacie lub powodujące wydatki. Wynika to bezpośrednio z art. 2 ust. 2 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych. Opłatę należy uiścić przy wniesieniu do sądu pisma podlegającego opłacie (art. 10 ww. ustawy).

Wnosząc pozew o zapłatę strona powodowa jest obowiązana do uiszczenia opłaty od pozwu, w wysokości wynikającej z przepisów ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych. Opłatę należy uiścić przy wniesieniu pozwu, co oznacza, że do pisma należy załączyć dowód uiszczenia tej opłaty. W przeciwnym razie strona zostanie wezwana do uzupełnienia braków formalnych.

Wnosząc o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego, gdy sąd uzna ten wniosek za usprawiedliwiony, należy oczekiwać, że sąd wyda postanowienie o dopuszczeniu dowodu z opinii biegłego wraz z określeniem wysokości zaliczki na przeprowadzenie opinii oraz terminem jej uiszczenia przez stronę. Strona wnosząca o przeprowadzenie takiego dowodu musi uiścić zaliczkę na opinię biegłego zgodnie z postanowieniem sądu.

Wniosek o zasądzenie kosztów procesu

W piśmie procesowym każda ze stron powinna złożyć wniosek o zasądzenie od strony przeciwnej kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego, jeśli jest reprezentowana przez profesjonalnego pełnomocnika, według norm przepisanych. Sąd orzeka o kosztach procesu, w których skład wchodzą także koszty zastępstwa procesowego, sąd rozstrzyga tylko na wniosek strony, który – pod rygorem wygaśnięcia roszczenia o zwrot kosztów – powinien być zgłoszony najpóźniej przed zamknięciem rozprawy bezpośrednio poprzedzającej wydanie orzeczenia wraz ze spisem kosztów albo z żądaniem ich przyznania według norm przepisanych (art. 109 Kodeksu postępowania cywilnego). Jednakże o kosztach należnych stronie działającej bez adwokata, radcy prawnego lub rzecznika patentowego sąd orzeka z urzędu (art. 109 § 1 KPC).

Wynagrodzenie adwokata (radcy prawnego) z wyboru

Decydując się na udział profesjonalnego pełnomocnika (adwokata lub radcy prawnego) w postępowaniu w pierwszej kolejności podpisuje się z nim umowę o prowadzenie sprawy. Umowa ta określa w szczególności wysokość wynagrodzenia pełnomocnika oraz sposób jego uiszczenia, jak również obowiązki pełnomocnika w związku z prowadzeniem sprawy. To strona, która ustanawia pełnomocnika z wyboru jest obowiązana do uiszczenia wynagrodzenia za prowadzenie sprawy, a nie jej przeciwnik procesowy.

W pierwszym piśmie procesowym (np. pozwie lub odpowiedzi na pozew), w którym adwokat zgłasza się do sprawy, składa się wniosek o zasądzenie od drugiej strony kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego. Należy mieć na uwadze, że wniosek o zwrot kosztów procesu, które obejmują także zwrot kosztów zastępstwa procesowego, obejmuje najczęściej koszty według norm przepisanych. Możliwe jest wnioskowanie o zwrot kosztów według przedstawionego kosztorysu, jednakże pełnomocnicy procesowi nie korzystają z tej możliwości często z uwagi na to, że są to koszty wyższe i sądy nie zawsze chcą takie wnioski w całości uwzględniać.

Co oznacza zwrot kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych? Zwrot kosztów procesu to zwrot opłat i wydatków poniesionych przez stronę w toku postępowania.

Przykład: W ramach zwrotu kosztów procesu strona powodowa w razie wygrania sprawy w całości otrzyma od strony pozwanej zwrot uiszczonej opłaty od pozwu – w całości.

Jeśli chodzi o zwrot kosztów zastępstwa procesowego, to zawodowemu pełnomocnikowi (adwokatowi czy radcy prawnemu) przysługuje wynagrodzenie za wykonane na zlecenie strony zastępstwo procesowe w sprawie sądowej. Wysokość opłat określają dwa rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r.: w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz w sprawie opłat za czynności radców prawnych. Są to, jednakże, opłaty minimalne. Nie są więc one równe wynagrodzeniu, które adwokat czy radca prawny z wyboru ustala ze swoim klientem, choć w wielu przypadkach są do nich zbliżone.

Przykład: W sprawie o zapłatę, gdzie wartość przedmiotu sporu wynosi 30.000 zł, stawki minimalne za czynności adwokackie wynoszą 3.600 zł. W razie wygrania sprawy w całości, oraz złożenia wniosku o zwrot kosztów, strona pozwana będzie obowiązana zwrócić stronie powodowej 3.600 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego oraz 17 zł tytułem zwrotu opłaty skarbowej od pełnomocnictwa (o ile pełnomocnik załączył do pisma procesowego w toku sprawy potwierdzenie dokonania tej opłaty). Wynagrodzenie adwokata z wyboru w tej sprawie mogło wynosić 3.600 zł brutto zgodnie z umową, ale mogło być też wyższe. W takiej sytuacji strona pozwana zwróci tylko 3.600 zł wynikające z rozporządzenia.

Sąd zwraca koszty obydwu stronom w zależności od tego w jakim stopniu powód sprawę wygrał, a w jakim stopniu pozwany sprawę przegrał. O tyle, o ile przy sprawie wygranej w całości zwrot kosztów nie budzi wątpliwości, tak mogą pojawić się problemy, gdy powód wygra sprawę tylko w części. W takiej sytuacji sąd orzeka o zwrocie kosztów w odpowiedniej proporcji.

Przykład: Skoro powód wygrał sprawę w 60%, to oznacza, że  pozwany wygrał ją w 40%. W takiej proporcji każda ze stron powinna zwrócić poniesione przez drugą stronę koszty procesu. Sąd orzeka o rozliczeniu stron.

Zwrot kosztów procesu w wysokości innej niż minimalna

Zgodnie z § 15 ust. 2 i 3 rozporządzenia w sprawie opłat za czynności adwokackie, opłatę w sprawach niewymagających przeprowadzenia rozprawy ustala się w wysokości równej stawce minimalnej, a opłatę w sprawach wymagających przeprowadzenia rozprawy ustala się w wysokości przewyższającej stawkę minimalną, która nie może przekroczyć sześciokrotności tej stawki, ani wartości przedmiotu sprawy, jeśli uzasadnia to:

  1. niezbędny nakład pracy adwokata, w szczególności poświęcony czas na przygotowanie się do prowadzenia sprawy, liczba stawiennictw w sądzie, w tym na rozprawach i posiedzeniach, czynności podjęte w sprawie, w tym czynności podjęte w celu polubownego rozwiązania sporu, również przed wniesieniem pozwu;

  2. wartość przedmiotu sprawy;

  3. wkład pracy adwokata w przyczynienie się do wyjaśnienia okoliczności faktycznych istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy, jak również do wyjaśnienia i rozstrzygnięcia istotnych zagadnień prawnych budzących wątpliwości w orzecznictwie i doktrynie;

  4. rodzaj i zawiłość sprawy, w szczególności tryb i czas prowadzenia sprawy, obszerność zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, w szczególności dopuszczenie i przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego lub biegłych sądowych, dowodu z zeznań świadków, dowodu z dokumentów, o znacznym stopniu skomplikowania i obszerności.

Adwokat lub radca prawny, składając wniosek o zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego, może złożyć wniosek o zasądzenie podwójnych, potrójnych lub wyższych (maksymalnie sześciokrotności) kosztów zastępstwa procesowego. W praktyce mogę zliczyć na palcach jednej ręki te sprawy, w których sąd przychylił się do wniosku o zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego w większej niż minimalna wysokości.

Ponadto wskazuje się, że adwokat lub radca prawny może złożyć oświadczenie o wysokości kosztów obciążających stronę z tytułu wynagrodzenie pełnomocnika. W braku takiego oświadczenia opłatę ustala się w wysokości minimalnej zgodnie z rozporządzeniem (H. Pietrzykowski, Czynności procesowe zawodowego pełnomocnika w sprawach cywilnych, wydanie 6, Wolters Kluwer, Warszawa 2020, s. 486). 

Należy pamiętać, że jeżeli zwrot kosztów zastępstwa procesowego ma zostać orzeczony w wymiarze wyższym niż minimalny, to sąd poddaje ocenie nakład pracy pełnomocnika, jego wkład w wyjaśnienie okoliczności faktycznych i prawnych sprawy, wartość przedmiotu sprawy i zawiłość sprawy, zgodnie z cytowanym powyżej przepisem rozporządzenia.

W konsekwencji, z uwagi na trudności w wykazaniu ww. okoliczności, oraz na stosunkowo rzadkie przychylanie się sądów do takich wniosków, najczęściej stosowanym wnioskiem przez pełnomocników procesowych jest wniosek o zasądzenie od strony przeciwnej zwrotu kosztów procesu, w tym zwrotu kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

 

Autor:

Zuzanna Lewandowska – adwokat oraz autorka bloga PrawnikLewandowska.pl o prawie i zawodzie prawnika. Specjalizuje się głównie w prawie rodzinnym, cywilnym i gospodarczym, ale doświadczenie zawodowe zdobywała także w innych dziedzinach prawa. Przez wiele lat współpracowała z renomowanymi kancelariami prawnymi w Warszawie, a obecnie prowadzi indywidualną praktykę adwokacką. Wspiera klientów indywidualnych oraz przedsiębiorców w całej Polsce, w tym również online. Na Instagramie prowadzi konto @prawniklewandowska, na którym dzieli się treściami o prawie, zawodzie adwokata, edukacji, rozwoju i macierzyństwie.

Jeżeli potrzebujesz pomocy prawnej w swojej sprawie albo masz pytania, skontaktuj się ze mną pod numerem telefonu: +48 510 668 414 lub adresem e-mail: kontakt@kancelarialewandowska.com

 

5 2 głosów
Article Rating
Subskrybuj
Powiadom o
guest
2 komentarzy
najstarszy
najnowszy oceniany
Informacje zwrotne
Pokaż wszystkie komentarze
Arkadiusz
2 lat temu

Zgodnie z rozporządzeniem Sąd jest uprawniony do badania wysokości wynagrodzenia pełnomocnika profesjonalnego tylko jeżeli wnosi on o zasądzenie kosztów procesu według norm przypisanych, jeżeli wnosi on o zasądzenie kosztów według załączonego spisu kosztów to Sąd nie bada tej okoliczności.
Par. 16 rozporządzenia mówi, że: Wniosek o zasądzenie kosztów zastępstwa prawnego i kosztów adwokackich może zawierać oświadczenie o wysokości kosztów obciążających stronę z tytułu wynagrodzenia adwokata. W braku takiego oświadczenia, opłatę ustala się w wysokości odpowiadającej stawce minimalnej, chyba że okoliczności określone w § 15 ust. 3 przemawiają za innym jej ustaleniem.

Anna
Anna
5 miesięcy temu

ŚWIETNY ARTYKUŁ. DUŻO SIĘ DOWIEDZIAŁAM WAŻNYCH KWESTII.

2
0
Pozostaw proszę komentarz, jestem ciekawa Twojej opinii!x