Zmiana miejsca zamieszkania dziecka bywa niezwykle istotnym problemem rodziców, którzy żyją w rozłączeniu. Dotyczy to między innymi sytuacji, gdy rodzic wiodący otrzymuje propozycję pracy w nowym mieście albo nawiązuje nowy związek partnerski czy małżeński. W dzisiejszym artykule dowiedzą się Państwo czy rodzic, z którym dziecko stale zamieszkuje, ma prawo do samodzielnego podjęcia decyzji o wyprowadzce do innego miasta.
Miejsce zamieszkania dziecka
Definicja miejsca zamieszkania dziecka uregulowana jest w przepisach Kodeksu cywilnego. Miejscem zamieszkania dziecka, które pozostaje pod władzą rodzicielską, jest miejsce zamieszkania rodziców albo tego z rodziców, któremu wyłącznie przysługuje władza rodzicielska lub któremu zostało powierzone wykonywanie władzy rodzicielskiej. Jeżeli władza rodzicielska przysługuje na równi obojgu rodzicom mającym osobne miejsce zamieszkania, miejsce zamieszkania dziecka jest u tego z rodziców, u którego dziecko stale przebywa. Jeżeli dziecko nie przebywa stale u żadnego z rodziców, jego miejsce zamieszkania określa sąd opiekuńczy.
Zmiana miejsca zamieszkania dziecka
Zmiana miejsca zamieszkania dziecka jest tzw. istotną sprawą dziecka. Przepisy Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego nie określają zamkniętego katalogu istotnych spraw dziecka. Sąd Najwyższy stanął na stanowisku, że określenie miejsca pobytu dziecka jest istotną sprawą dziecka (uchwała SN z dnia 23 maja 2012 r., III CZP 21/12). Istotną sprawą dziecka jest również wymeldowanie dziecka z pobytu stałego i zameldowanie go w nowym miejscu (wyrok WSA w Warszawie z dnia 18 grudnia 2006 r., IV SA/Wa 1979/06).
Współdecydowanie rodziców o istotnych sprawach dziecka
Zgodnie z art. 97 § 2 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, o istotnych sprawach dziecka rodzice rozstrzygają wspólnie. W braku porozumienia między nimi rozstrzyga sąd opiekuńczy. Konieczność wystąpienia z wnioskiem do sądu rejonowego – sądu opiekuńczego, w przedmiocie orzeczenia o istotnej sprawie dziecka, którą jest zmiana jego miejsca zamieszkania, może wystąpić w szczególności wtedy, gdy rodzice rozstali się i żyją w rozłączeniu albo gdy doszło już między nimi do prawomocnego orzeczenia rozwodu.
W przedmiocie wszelkich istotnych spraw dotyczących dziecka rodzice muszą więc decydować wspólnie. Istotną sprawą dziecka jest zmiana jego miejsca zamieszkania. Oznacza to, że przed zmianą miejsca zamieszkania rodzic powinien uzyskać zgodę drugiego rodzica. W braku zgody ma obowiązek wystąpić do sądu opiekuńczego w celu uzyskania tzw. zastępczej zgody.
Co istotne, miejscem zamieszkania dziecka jest konkretna miejscowość a nie adres zamieszkania. Oznacza to, że przeprowadzka z dzieckiem w obrębie tego samego miasta nie stanowi zmiany miejsca zamieszkania, a tym samym nie wymaga zgody drugiego rodzica.
Przepis art. 26 k.c. określa miejsce zamieszkania dziecka pozostającego pod władzą rodzicielską. Z zestawienia tego przepisu z przepisem art. 25 k.c. wynika, iż przez określenie „miejsce zamieszkania” w obu wymienionych przepisach należy rozumieć miejscowość, a nie konkretne mieszkanie (uchwała Sądu Najwyższego z dnia 24 września 1980 r., III CZP 31/80).
Miejsce zamieszkania a władza rodzicielska
Jeżeli rodzice mają pełną władzę rodzicielską, nie ma wątpliwości, że do zmiany miejsca zamieszkania dziecka niezbędna jest zgoda drugiego rodzica. Zgoda ta jest wymagana także wtedy, gdy drugi rodzic ma ograniczoną władzę rodzicielską, ale w takim zakresie, który nie ma wpływu na współdecydowanie w przedmiocie istotnych spraw dziecka lub pozostawiono mu prawo do współdecydowania w przedmiocie miejsca zamieszkania dziecka. Zgoda drugiego rodzica nie jest wymagana, gdy jest on całkowicie pozbawiony władzy rodzicielskiej.
Rodzic musi uzyskać zgodę drugiego rodzica na przeprowadzkę z dzieckiem nawet wtedy, gdy w wyroku sądu ma wskazane wprost, że miejscem zamieszkania dziecka jest każdorazowe miejsce zamieszkania tego rodzica. Nie oznacza to bowiem, że zwolniony jest z obowiązku współdecydowania w przedmiocie zmiany miejsca zamieszkania.
Miejsce zamieszkania a kontakty z dzieckiem
Nierzadko zdarza się, że ten z rodziców, który nie wyraża zgody na przeprowadzkę dziecka do innego miasta, staje przed koniecznością dojeżdżania na wyznaczone w orzeczeniu sądy kontakty z dzieckiem. Kontakty w tygodniu często stają się niemożliwe lub znacznie utrudnione. Kontakty mogą też pociągać za sobą znaczne koszty związane z organizacją. Niewątpliwie jest to istotna kwestia przy dokonywaniu rozstrzygnięcia przez sąd opiekuńczy, niemniej nie jest to jedyny warunek. Sąd bierze pod uwagę przede wszystkim dobro dziecka. Nierzadko zdarza się, że w realiach określonej sprawy konieczność nowej organizacji kontaktów wskutek oddalenia dziecka od drugiego rodzica nie jest wystarczającym powodem do odmowy przez sąd wyrażenia zgody na zmianę miejsca zamieszkania dziecka.
Zgoda rodzica na przeprowadzkę dziecka
W przypadku, gdy rodzice mają pełną władzę rodzicielską albo gdy jeden z rodziców ma ograniczoną władzę rodzicielską, ale nadal przysługuje mu prawo do współdecydowania w przedmiocie istotnych spraw dziecka albo w przedmiocie choćby tylko zmiany miejsca zamieszkania dziecka, zmiana miejsca zamieszkania musi być decyzją wspólną. Jeden z rodziców ma prawo nie wyrazić na to zgody. W takiej sytuacji rodzic wiodący nie może samowolnie zmienić miejsca zamieszkania dziecka i musi wystąpić ze stosownym wnioskiem do sądu opiekuńczego w przedmiocie orzeczenia o zmianie miejsca zamieszkania dziecka.
Dopiero wyrażenie przez sąd tzw. zastępczej zgody umożliwia zgodne z prawem podjęcie ww. decyzji. Wyprowadzka z dzieckiem do innej miejscowości, zwłaszcza oddalonej o kilkaset kilometrów, bez zgody drugiego rodzica ani sądu, może bowiem stanowić o rażącym nadużyciu władzy rodzicielskiej.
W sprawach dotyczących orzeczenia w przedmiocie istotnych spraw dziecka sądem właściwym wyłącznie jest sąd opiekuńczy miejsca zamieszkania dziecka, a w braku miejsca zamieszkania – sąd opiekuńczy miejsca jej pobytu. Jeżeli brak i tej podstawy – właściwy jest sąd rejonowy dla m.st. Warszawy.
Autor:
Zuzanna Lewandowska – adwokat oraz autorka bloga PrawnikLewandowska.pl o prawie i zawodzie prawnika. Specjalizuje się głównie w prawie rodzinnym, cywilnym i gospodarczym, ale doświadczenie zawodowe zdobywała także w innych dziedzinach prawa. Przez wiele lat współpracowała z renomowanymi kancelariami prawnymi w Warszawie, a obecnie prowadzi indywidualną praktykę adwokacką. Wspiera klientów indywidualnych oraz przedsiębiorców w całej Polsce, w tym również online. Na Instagramie prowadzi konto @prawniklewandowska, na którym dzieli się treściami o prawie, zawodzie adwokata, edukacji, rozwoju i macierzyństwie.
Jeżeli potrzebujesz pomocy prawnej w swojej sprawie albo masz pytania, skontaktuj się ze mną pod numerem telefonu: +48 510 668 414 lub adresem e-mail: kontakt@kancelarialewandowska.com
No dobra, ale co się dzieje jak rodzic się przeprowadzi i tak bez zgody mojej jako drugiego rodzica albo bez zgody sądu? W praktyce nic z tym nie idzie zrobić, policja nie reaguje na porwanie rodzicielskie.
Dzień dobry. W takiej sytuacji może być zasadne złożenie do sądu opiekuńczego wniosku o ustalenie miejsca pobytu dziecka z jednoczesnym wnioskiem o zabezpieczenie w tym zakresie na czas trwania postępowania, o ile wcześniej nie zostało to uregulowane prawomocnym orzeczeniem sądowym albo ugodą mającą moc orzeczenia sądowego. Wniosek może także zawierać stosowne wnioski w zakresie ograniczenia władzy rodzicielskiej jednego z rodziców czy zmiany sposobu wykonywania władzy rodzicielskiej. Co do policji, rekomenduję wszelkie zgłoszenia dokonywać na piśmie.
Szkoda, że jak jest cytat, to nie ma informacji z jakiego wyroku.
Przy pierwszym cytacie, który jest z orzeczenia, jest wskazany sąd i sygnatura. Druga wstawka nie jest cytatem z wyroku, a wyróżnioną treścią artykułu.
Dziękuję. Dla potomnych, może warto coś takiego zaznaczać :). Dalej i tak wspaniałe źródło informacji. 🙂