Unieważnienie małżeństwa

Kodeks rodzinny i opiekuńczy (KRO) przewiduje, że w określonych przypadkach możliwe jest unieważnienie małżeństwa. Jest to instytucja, która, obok postępowania rozwodowego, umożliwia zakończenie związku małżeńskiego z tym, że zakończenie to następuje z mocą wsteczną, tj. tak, jak gdyby małżeństwo nigdy nie zostało zawarte. W jakich przypadkach i kto może żądać unieważnienia małżeństwa?

Podstawy unieważnienia małżeństwa

Małżeństwo może zostać unieważnione wyłącznie na podstawie przesłanek określonych w art. 10-16 KRO. Należą do nich:

Przesłanka nr 1: Wiek

Małżeństwo może zostać unieważnione wtedy, gdy zostało zawarte przez mężczyznę, który nie ukończył lat 18 lub przez kobietę, która nie ukończyła lat 16 albo bez zezwolenia sądu zawarła małżeństwo po ukończeniu lat 16, lecz przed ukończeniem lat 18. Unieważnienia małżeństwa z tego powodu może żądać każdy z małżonków.

Niemniej, nie można unieważnić małżeństwa z powodu braku przepisanego wieku, jeżeli małżonek przed wytoczeniem powództwa ten wiek osiągnął. Co więcej, jeżeli kobieta zaszła w ciążę, jej mąż nie może żądać unieważnienia małżeństwa z powodu braku przepisanego wieku. 

Przesłanka nr 2: Ubezwłasnowolnienie całkowite

Małżeństwo może zostać unieważnione z powodu jego zawarcia przez osobę ubezwłasnowolnią całkowicie. Z żądaniem może wystąpić każdy z małżonków.

Niemniej, nie można unieważnić małżeństwa z powodu ubezwłasnowolnienia, jeżeli zostało ono uchylone.

Przesłanka nr 3: Choroba psychiczna lub niedorozwój umysłowy

Małżeństwo może zostać unieważnione z powodu zawarcia go przez osobę dotkniętą chorobą psychiczną albo niedorozwojem umysłowym. Z żądaniem może wystąpić każdy z małżonków.

Niemniej, nie można unieważnić małżeństwa z powodu choroby psychicznej jednego z małżonków po ustaniu tej choroby.

Przesłanka nr 4: Bigamia

Małżeństwo może zostać unieważnione, jeżeli zostało zawarte przez osobę już pozostającą w związku małżeńskim. Z żądaniem może wystąpić każdy, kto ma w tym interes prawny (a więc nie tylko małżonkowie).

Niemniej, nie można unieważnić małżeństwa z powodu pozostawania przez jednego z małżonków w poprzednio zawartym związku małżeńskim, jeżeli ustało ono lub zostało unieważnione, chyba że nastąpiło to przez śmierć osoby, która zawarła ponowne małżeństwo pozostając w poprzednio zawartym związku małżeńskim.

Przesłanka nr 5: Pokrewieństwo i powinowactwo

Nie mogą zawrzeć ze sobą małżeństwa krewni w linii prostej, rodzeństwo ani powinowaci w linii prostej. Unieważnienia małżeństwa z powodu pokrewieństwa między małżonkami może żądać każdy, kto ma w tym interes prawny. Z żądaniem może wystąpić każdy z małżonków.

Przesłanka nr 6: Przysposobienie

Nie mogą zawrzeć ze sobą małżeństwa przysposabiający i przysposobiony. Unieważnienia małżeństwa z tego powodu może żądać każdy z małżonków.

Niemniej, nie można unieważnić małżeństwa z powodu stosunku przysposobienia między małżonkami, jeżeli stosunek ten ustał.

Przesłanka nr 7: Wady oświadczenia woli

Małżeństwo może być unieważnione, jeżeli oświadczenie o wstąpieniu w związek małżeński zostało złożone:

  1. przez osobę, która z jakichkolwiek powodów znajdowała się wstanie wyłączającym świadome wyrażenie woli;

  2. pod wpływem błędu co do tożsamości drugiej strony;

  3. pod wpływem bezprawnej groźby drugiej strony lub osoby trzeciej, jeżeli z okoliczności wynika, że składający oświadczenie mógł się obawiać, że jemu samemu lub innej osobie grozi poważne niebezpieczeństwo osobiste.

Unieważnienia małżeństwa z powodu wyżej wymienionych okoliczności może żądać małżonek, który złożył oświadczenie dotknięte wadą.

Niemniej, nie można żądać unieważnienia małżeństwa po upływie 6 miesięcy od ustania stanu wyłączającego świadome wyrażenie woli, od wykrycia błędu lub ustania obawy wywołanej groźbą, a w każdym wypadku po upływie 3 lat od zawarcia małżeństwa.

Przesłanka nr 8: Wadliwość zawarcia małżeństwa przez pełnomocnika

W sytuacji, gdy małżeństwo zostało zawarte przez pełnomocnika, osoba, która udzieliła takiego pełnomocnictwa może żądać unieważnienia małżeństwa, jeżeli brak było zezwolenia sądu na złożenie oświadczenia o wstąpieniu w związek małżeński przez pełnomocnika albo jeżeli pełnomocnictwo było nieważne lub skutecznie odwołane.

Niemniej, nie można z tego powodu żądać unieważnienia małżeństwa, jeżeli małżonkowie podjęli wspólne pożycie.

Niemożność unieważnienia małżeństwa

Mimo szerokiego katalogu zamkniętego przesłanek unieważnienia małżeństwa, należy pamiętać o tym, że nie można unieważnić małżeństwa po jego ustaniu. Niemniej, nie dotyczy to unieważnienia z powodu pokrewieństwa między małżonkami oraz z powodu pozostawania przez jednego z małżonków w chwili zawarcia małżeństwa w zawartym poprzednio związku małżeńskim.

Skutki unieważnienia małżeństwa

Związek małżeński, który został unieważniony, traktuje się jako nigdy niezawarty. Małżonkowie wracają do swojego poprzedniego stanu cywilnego oraz poprzednich nazwisk. Do skutków unieważnienia małżeństwa w zakresie stosunku małżonków do wspólnych dzieci oraz stosunków majątkowych stosuje się odpowiednio przepisy o rozwodzie. Małżonek, wobec którego stwierdzono, że zawarł małżeństwo w złej wierze, traktowany jest jak małżonek winny rozkładu pożycia małżeńskiego (art. 21 KRO). Małżonek pozostający w złej wierze to ten, który w chwili zawarcia małżeństwa wiedział o okoliczności stanowiącej podstawę jego unieważnienia (art. 20 § 2 KRO).

 

Autor:

Zuzanna Lewandowska – adwokat oraz autorka bloga PrawnikLewandowska.pl o prawie i zawodzie prawnika. Specjalizuje się głównie w prawie rodzinnym, cywilnym i gospodarczym, ale doświadczenie zawodowe zdobywała także w innych dziedzinach prawa. Przez wiele lat współpracowała z renomowanymi kancelariami prawnymi w Warszawie, a obecnie prowadzi indywidualną praktykę adwokacką. Wspiera klientów indywidualnych oraz przedsiębiorców w całej Polsce, w tym również online. Na Instagramie prowadzi konto @prawniklewandowska, na którym dzieli się treściami o prawie, zawodzie adwokata, edukacji, rozwoju i macierzyństwie.

Jeżeli potrzebujesz pomocy prawnej w swojej sprawie albo masz pytania, skontaktuj się ze mną pod numerem telefonu: +48 510 668 414 lub adresem e-mail: kontakt@kancelarialewandowska.com

0 0 głosów
Article Rating
Subskrybuj
Powiadom o
guest
0 komentarzy
Informacje zwrotne
Pokaż wszystkie komentarze
0
Pozostaw proszę komentarz, jestem ciekawa Twojej opinii!x