Przysposobienie dziecka przez ojczyma lub macochę

Najczęstszym argumentem dla rozpadu związku, spotykanym w większości pozwów o rozwód, jest stopniowe osłabianie relacji między małżonkami, które prowadzi do utraty możliwości porozumienia się nawet w zwykłych czynnościach życia codziennego. Coraz więcej osób po rozwodzie decyduje się na nowy związek i tworzy rodzinę zrekonstruowaną (patchworkową). Czy ojczym lub macocha może przysposobić dziecko swojego partnera?

Rodzaje przysposobienia i jego konsekwencje

Przysposobienie pełne powoduje powstanie między przysposabiającym a przysposobionym takiego stosunku, jak między rodzicem a dzieckiem (art. 121 § 1 KRO). Skutki przysposobienia rozciągają się na krewnych przysposobionego.

W konsekwencji, ustają prawa i obowiązki wynikające z pokrewieństwa (art. 121 § 3 KRO). Po przysposobieniu ojciec naturalny dziecka nie musi już płacić alimentów na dziecko, a obowiązek ten obciąża przysposabiającego. Obowiązek ten ustaje z mocy prawa z chwilą uprawomocnienia się orzeczenia o przysposobieniu.

Przysposobienie niepełne polega z kolei wyłącznie na powstaniu stosunku między przysposabiającym a przysposobionym. Skutki przysposobienia nie powstają względem dalszych krewnych. Wyjątkiem są zstępni przysposabianego.

Ten rodzaj przysposobienia nie powoduje co do zasady wygaśnięcia obowiązku alimentacyjnego rodziców biologicznych względem przysposobionego. Jednakże, w pierwszej kolejności obowiązek ten powinien być realizowany przez przysposabiającego.

Przysposobienie całkowite polega z kolei na wyrażeniu przez rodziców przysposobionego przed sądem opiekuńczym zgody na przysposobienie bez wskazania osoby przysposabiającego (art. 124¹ KRO). W konsekwencji, podobnie jak w przypadku przysposobienia pełnego, ustają prawa i obowiązki wynikające z pokrewieństwa, w tym także obowiązek alimentacyjny krewnych względem przysposabianego.

Przesłanki przysposobienia

Przysposobić można osobę małoletnią i tylko dla jej dobra (art. 114 § 1 KRO). Małoletniość musi być spełniona w dniu złożenia wniosku o przysposobienie. W praktyce może więc dojść do przysposobienia osoby już pełnoletniej w dniu wydania orzeczenia, która jednakże była niepełnoletnia w dniu złożenia wniosku. Do przysposobienia dziecka, które ukończyło lat 13, niezbędna jest jego zgoda (art. 118 § 1 KRO).

Między przysposabiającym a przysposobionym powinna istnieć odpowiednia różnica wieku. Osoba, która chce przysposobić małoletniego, musi spełnić łącznie następujące warunki:

• musi mieć pełną zdolność do czynności prawnych (osoba pełnoletnia lub osoba, która uzyskała pełnoletność przez zawarcie małżeństwa);

• jej kwalifikacje osobiste uzasadniają przekonanie, że będzie należycie wywiązywała się z obowiązków przysposabiającego;

• posiadać opinię kwalifikacyjną oraz świadectwo ukończenia szkolenia organizowanego przez ośrodek adopcyjny, chyba że obowiązek ten jej nie dotyczy.

Czy jest potrzebna zgoda drugiego rodzica?

Do przysposobienia dziecka potrzebna jest co do zasady zgoda obojga rodziców. Nie dotyczy to sytuacji, gdy rodzice zostali pozbawieni władzy rodzicielskiej, są nieznani albo porozumienie się z nimi napotyka trudne do przezwyciężenia przeszkody (art. 119 § 1 KRO).

Niemniej, ze względu na szczególne okoliczności, sąd opiekuńczy może orzec przysposobienie mimo braku zgody rodziców, których zdolność do czynności prawnych jest ograniczona, jeżeli odmowa zgody na przysposobienie jest oczywiście sprzeczna z dobrem dziecka (art. 119 § 2 KRO).

Procedura przysposobienia

Zgodnie z art 585 § 1 KPC, postępowanie wszczyna się na wniosek osoby, która chce przysposobić dziecko. Wniosek należy złożyć w sądzie opiekuńczym (rejonowym – wydział rodzinny) właściwym dla przysposabiającego lub dziecka, które ma być przysposobione (art. 585 § 2 KPC).

Sąd opiekuńczy orzeka o przysposobieniu po przeprowadzeniu rozprawy. Na rozprawę wezwani są przysposabiający oraz osoby, których zgoda na przysposobienie jest potrzebna (drugiego rodzica biologicznego).

Autor:

Zuzanna Lewandowska – adwokat oraz autorka bloga PrawnikLewandowska.pl o prawie i zawodzie prawnika. Specjalizuje się głównie w prawie rodzinnym, cywilnym i gospodarczym, ale doświadczenie zawodowe zdobywała także w innych dziedzinach prawa. Przez wiele lat współpracowała z renomowanymi kancelariami prawnymi w Warszawie, a obecnie prowadzi indywidualną praktykę adwokacką. Wspiera klientów indywidualnych oraz przedsiębiorców w całej Polsce, w tym również online. Na Instagramie prowadzi konto @prawniklewandowska, na którym dzieli się treściami o prawie, zawodzie adwokata, edukacji, rozwoju i macierzyństwie.

Jeżeli potrzebujesz pomocy prawnej w swojej sprawie albo masz pytania, skontaktuj się ze mną pod numerem telefonu: +48 510 668 414 lub adresem e-mail: kontakt@kancelarialewandowska.com