Ostatni wpis dotyczący sposobu ustalania wysokości alimentów przysługujących na dziecko cieszył się dużą popularnością. Niemniej, nawet wtedy, gdy alimenty zostaną zasądzone przez sąd w określonej wysokości, może dojść do uchylania się od ich płacenia przez zobowiązanego do tego rodzica. Czym jest przestępstwo niealimentacji i jak dochodzić swoich praw?
Pojęcie niealimentacji
Obowiązek alimentacyjny może być określony orzeczeniem sądowym, ugodą zawartą przed sądem, innym organem albo inną umową. Niealimentacja to uchylanie się od wykonania ww. obowiązku. Zgodnie z art. 209 § 1 Kodeksu karnego (KK) przestępstwo to podlega karze grzywny, ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku.
„Uchylanie się” od płacenia alimentów
Znamię przestępstwa uchylania się od wykonania obowiązku alimentacji powinno być udowodnione w toku postępowania sądowego. Sam fakt braku płatności alimentów nie oznacza jeszcze uchylania się od wykonania obowiązku alimentacyjnego.
Jak stwierdził Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 17 kwietnia 1996 r. (sygn. akt: II KRN 204/96), „w pojęciu „uchyla się” mieści się negatywny stosunek psychiczny osoby zobowiązanej do wykonania nałożonego na nią obowiązku, który sprawia, że mimo obiektywnej możliwości jego wykonania, sprawca obowiązku tego nie wypełnia, gdyż wypełnić go nie chce lub też zlekceważył obowiązek nałożony wyrokiem. Ten negatywny stosunek winien być wykazany stosownymi dowodami”.
Odpowiedzialność karna
Warunkiem uznania niealimentacji za przestępstwo i poniesienia z tego tytułu odpowiedzialności karnej jest to, aby łączna wysokość powstałych zaległości stanowiła równowartość co najmniej 3 świadczeń okresowych albo, aby opóźnienie zaległego świadczenia innego niż okresowe wynosiło co najmniej 3 miesiące.
Jeżeli osoba, która uchyla się od obowiązku alimentacyjnego, dodatkowo naraża osobę uprawnioną na niemożność zaspokojenia jej podstawowych potrzeb życiowych, może ponieść surowszą odpowiedzialność karną. Będzie to kara grzywny, ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2 (art. 209 § 1 a KK). Nie ma tutaj konieczności wykazania faktu niemożności zaspokojenia podstawowych potrzeb życiowych, a wystarczy wykazać samo narażenie osoby uprawnionej do alimentów na taką sytuację.
Podstawowe potrzeby życiowe
Pojęcie podstawowych potrzeb życiowych może być różnie interpretowane, w zależności od konkretnego przypadku. Będzie to rozumiane przede wszystkim jako zapewnienie człowiekowi minimum egzystencji w postaci środków przeznaczonych na utrzymanie , ale nie tylko. Będą to także potrzeby wyższego rzędu, takie jak rozwój fizyczny, duchowy, korepetycje, dodatkowe zajęcia, zakup książek czy wyjście do kina lub teatru.
Ściganie przestępstwa
Ściganie niealimentacji następuje na wniosek pokrzywdzonego (osoby uprawnionej do alimentów), organu pomocy społecznej lub organu podejmującego działania wobec dłużnika alimentacyjnego (art. 209 § 2 KK).
Niealimentacja może być także ściągana z urzędu i nie wymaga wtedy złożenia wniosku o ściganie, ale tylko wtedy, gdy pokrzywdzonemu przyznano odpowiednie świadczenia rodzinne albo świadczenia pieniężne wypłacane w przypadku bezskuteczności egzekucji alimentów (art. 209 § 3 KK).
Jak można uchylić się od poniesienia kary?
Osoba uchylająca się od wykonania obowiązku alimentacyjnego może uniknąć odpowiedzialności karnej wtedy, gdy nie później niż przed upływem 30 dni od dnia pierwszego przesłuchania w charakterze podejrzanego uiści w całości zaległe alimenty (art. 209 § 4 KK).
Z kolei sąd może odstąpić od wymierzenia kary, jeżeli nie później niż przed upływem 30 dni od dnia pierwszego przesłuchania w charakterze podejrzanego sprawca przestępstwa niealimentacji uiści w całości zaległe alimenty, chyba że wina i społeczna szkodliwość czynu przemawiają przeciwko odstąpieniu od wymierzenia kary (art. 209 § 5 KK).
Autor:
Zuzanna Lewandowska – adwokat oraz autorka bloga PrawnikLewandowska.pl o prawie i zawodzie prawnika. Specjalizuje się głównie w prawie rodzinnym, cywilnym i gospodarczym, ale doświadczenie zawodowe zdobywała także w innych dziedzinach prawa. Przez wiele lat współpracowała z renomowanymi kancelariami prawnymi w Warszawie, a obecnie prowadzi indywidualną praktykę adwokacką. Wspiera klientów indywidualnych oraz przedsiębiorców w całej Polsce, w tym również online. Na Instagramie prowadzi konto @prawniklewandowska, na którym dzieli się treściami o prawie, zawodzie adwokata, edukacji, rozwoju i macierzyństwie.
Jeżeli potrzebujesz pomocy prawnej w swojej sprawie albo masz pytania, skontaktuj się ze mną pod numerem telefonu: +48 510 668 414 lub adresem e-mail: kontakt@kancelarialewandowska.com