Prawa pacjenta w dobie pandemii

Wraz z pojawieniem się na świecie koronawirusa, o którym nie wiedziano dotąd nic, pojawił się problem z dostępem do świadczeń zdrowotnych. Do tej pory świadczenia te były udzielane pacjentom bez jakichkolwiek ograniczeń. Niestety, wirus zdecydował o zmianie nie tylko naszego codziennego życia, ale także realizacji jednego z podstawowych praw pacjenta, jakim jest równy dostęp do świadczeń opieki zdrowotnej. Jakie prawa mają pacjenci w tym trudnym czasie?

Dostęp do świadczeń zdrowotnych

Świadczenia zdrowotne są dostępne i zagwarantowane każdemu obywatelowi naszego kraju. Oznacza to, że o ile posiadamy obowiązkowe, powszechne ubezpieczenie zdrowotne, możemy z nich korzystać. W kompleksowy sposób stanowi o tym ustawa z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych, która określa także zasady funkcjonowania, organizację oraz zadania Narodowego Funduszu Zdrowia.

W braku powszechnego ubezpieczenia zdrowotnego każdy pacjent, w stanach nagłych zagrażających jego życiu, ma prawo otrzymać pomoc. Ustawodawca nie nałożył bowiem na podmioty medyczne, które udzielają świadczeń zdrowotnych, uprawnienia do żądania zapłaty lub zwrotu kosztów udzielenia pomocy zdrowotnej przez pacjentów, którzy nie posiadają ubezpieczenia.

Podstawowe prawa pacjenta w pandemii

Wraz z pojawieniem się epidemii koronawirusa w Polsce, Rzecznik Praw Pacjenta wydał poradnik, z którego wynika, że pacjenci mają prawo do:

  1. informacji o swoim stanie zdrowia, rozpoznaniu, proponowanych metodach leczenia i czasu ich trwania;

  2. leczenia;

  3. leczenia innych chorób niż choroba zakaźna;

  4. zachowania w tajemnicy wszelkich informacji z nimi związanych, w tym o ich stanie zdrowia;

  5. poszanowania intymności i godności;

  6. zgłaszania niepożądanych działań produktów leczniczych;

  7. dostępu do swojej dokumentacji medycznej, która może być udostępniona do wglądu, w formie kopii, wydruku lub odpisu.

Ponadto pacjenci mają prawo zasięgnięcia opinii innego lekarza lub zwołania konsylium. Żądanie powinno zostać odnotowane w dokumentacji medycznej, a lekarz może odmówić spełnienia wniosku tylko wtedy, gdy uzna żądanie za bezzasadne.

Odmowa udzielenia świadczenia zdrowotnego

Lekarz nie może odmówić spełnienia świadczenia zdrowotnego. Jest to szczególnie ważna kwestia, zwłaszcza w kontekście pojawienia się praktyk wymagania od pacjentów podpisania oświadczeń. Zgodnie z takim dokumentem w przypadku ewentualnego zakażenia koronawirusem pacjent nie będzie wywodził żadnych roszczeń wobec lekarza udzielającego świadczenia zdrowotnego, a w razie niepodpisania oświadczenia – nie zostanie zrealizowane należne mu świadczenie zdrowotne. Pacjent nie ma obowiązku podpisywania takiego oświadczenia. Dokument taki w żaden sposób nie jest prawnie skuteczny. Pacjent może wówczas dochodzić roszczeń za nieuzyskaną pomoc zdrowotną na drodze cywilnej.

Na podstawie art. 30 ustawy z dnia 5 grudnia 1996 r. o zawodach lekarza i lekarza dentysty, lekarz ma obowiązek udzielenia pomocy lekarskiej w każdym przypadku, gdy zwłoka w jej udzieleniu mogłaby spowodować niebezpieczeństwo utraty życia, ciężkiego uszkodzenia ciała lub ciężkiego rozstroju zdrowia. Stanowi o tym także art. 7 Kodeksu Etyki Lekarskiej, zgodnie z którym w szczególnie uzasadnionych wypadkach lekarz może nie podjąć się lub odstąpić od leczenia chorego, z wyjątkiem przypadków niecierpiących zwłoki. Nie podejmując albo odstępując od leczenia, lekarz winien wskazać choremu inną możliwość uzyskania pomocy lekarskiej.

W związku z powyższym, podkreślić należy, że pacjenta nie można pozostawić samemu sobie bez jakiejkolwiek pomocy lekarza, a koronawirus sam w sobie nie może stanowić argumentacji dla odmowy udzielenia świadczeń zdrowotnych. Pacjenci więc mają pełne prawo uchylenia się od podpisania oświadczenia, którego treść będzie wskazywała na zrzeczenie się roszczeń w razie zakażenia koronawirusem. Odmowa podpisu nie może spowodować, że pacjent nie otrzyma należnego mu i zagwarantowanego prawem świadczenia zdrowotnego. W przypadku, gdyby tak się stało, należy bezzwłocznie zawiadomić właściwy dla danego województwa oddział NFZ, składając stosowną skargę na podmiot leczniczy. Praktyki takie nie mogą być bowiem akceptowane.

Ograniczenia do świadczeń zdrowotnych w dobie pandemii

Z uwagi na ograniczenie dostępności świadczeń zdrowotnych w dobie pandemii koronawirusa, Rzecznik Praw Pacjenta opublikował specjalny raport Problemy pacjentów w dobie epidemii choroby COVID-19„, w którym opracowano problemy pacjentów w czasie trwania pandemii. W raporcie tym skupiono się na przedziale czasowym od marca do września 2020 roku.

Według informacji zawartych w raporcie, zdecydowanie najczęstszym problemem pacjentów (aż 71% odpowiedzi), jest naruszenie dostępu do świadczeń zdrowotnych, a wśród nich ograniczona dostępność do świadczeń zdrowotnych w placówkach opieki zdrowotnej (przede wszystkim dotyczyło to przychodni POZ oraz AOS), jak również zastrzeżenia dotyczące długiego czasu oczekiwania na świadczenie specjalistyczne (w czasie pandemii część wizyt jest odwoływana, a nowe terminy nie są wyznaczane) oraz zastrzeżenia co do kompleksowości i staranności udzielonego świadczenia (w tym teleporady) bądź ich ograniczonego trybu.

Ponadto, wiele pacjentów wskazywało na problem z dostępem do diagnostyki. Pomimo posiadania skierowania niektóre podmioty (głównie szpitale) odmawiają wykonania badania obrazowego, np. USG, twierdząc, że wykonują je tylko hospitalizowanym pacjentom. Obecnie występują także problemy związane z dostępem do dokumentacji medycznej, prawem do informacji, intymności i godności oraz prawem do poszanowania życia rodzinnego i prywatnego.

Jak poinformował Rzecznik Praw Pacjenta, zgłoszenia pacjentów dotyczyły nie tylko powyższych kwestii, ale także tych niezwiązanych bezpośrednio z prawami pacjenta. Wśród nich wskazano na problemy związane z odbywaniem kwarantanny, zbyt długi czas oczekiwania na wynik testu na COVID-19, jak również zastrzeżenia co do działalności powiatowych stacji sanitarnych, które odnosiły się przede wszystkim do braku możliwości dodzwonienia się do stacji i uzyskania informacji o sposobie postępowania oraz braku informacji o wyniku testu.

Wartościową informacją dla pacjentów jest zapewnienie Rzecznika, iż w razie łamania praw pacjenta Rzecznik gotów jest podjąć odpowiednie działania, które będą zmierzać do zaprzestania takich praktyk. Warto jest skontaktować się z Biurem Rzecznika chociażby poprzez specjalny formularz kontaktowy i uzyskać stosowne wsparcie.

Autor:

Aldona Staniek

 

Redakcja:

Zuzanna Lewandowska – adwokat oraz autorka bloga PrawnikLewandowska.pl o prawie i zawodzie prawnika. Specjalizuje się głównie w prawie rodzinnym, cywilnym i gospodarczym, ale doświadczenie zawodowe zdobywała także w innych dziedzinach prawa. Przez wiele lat współpracowała z renomowanymi kancelariami prawnymi w Warszawie, a obecnie prowadzi indywidualną praktykę adwokacką. Wspiera klientów indywidualnych oraz przedsiębiorców w całej Polsce, w tym również online. Na Instagramie prowadzi konto @prawniklewandowska, na którym dzieli się treściami o prawie, zawodzie adwokata, edukacji, rozwoju i macierzyństwie.

Jeżeli potrzebujesz pomocy prawnej w swojej sprawie albo masz pytania, skontaktuj się ze mną pod numerem telefonu: +48 510 668 414 lub adresem e-mail: kontakt@kancelarialewandowska.com

0 0 głosów
Article Rating
Subskrybuj
Powiadom o
guest
0 komentarzy
Informacje zwrotne
Pokaż wszystkie komentarze
0
Pozostaw proszę komentarz, jestem ciekawa Twojej opinii!x