Na platformie PUE ZUS pracownicy mają łatwy dostęp do różnego typu informacji. Nierzadko zdarza się, że po zalogowaniu na platformie PUE ZUS pracownik zauważa, że składki nie są odprowadzane w całości albo w części. Czy nieopłacanie składek przez pracodawcę może mieć negatywne konsekwencje dla pracownika? Co zrobić w takiej sytuacji?
Obowiązek odprowadzania składek
Zobowiązanym do odprowadzenia składek ZUS jest wyłącznie pracodawca. Zgodnie z art. 17 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, składki na ubezpieczenia emerytalne, rentowe, wypadkowe oraz chorobowe za ubezpieczonych, obliczają, rozliczają i przekazują co miesiąc do ZUS w całości płatnicy składek. W związku z tym, to pracodawca jest zobowiązany do obliczania, rozliczania i przekazywania składek na ubezpieczania społeczne zarówno w tej części, która jest finansowana przez pracodawcę, jak i w części, która jest finansowana przez ubezpieczonych (pracowników).
Postępowanie przed pracodawcą
Jeżeli pracownik podejrzewa, że pracodawca nie odprowadza w całości lub w części składek na ubezpieczenia, powinien w pierwszej kolejności skontaktować się z pracodawcą. Najczęściej informacji w tym zakresie może pracownikowi udzielić dział kadr w danym zakładzie pracy. Pracownik może żądać dowodu rozliczania się pracodawcy z ZUS w zakresie jego składek. Najlepiej jest kierować takie prośby pisemnie, np. drogą mailową. W sytuacji, gdy drogą mailową pracownikowi nie uda się uzyskać informacji o rozliczeniu, może wystosować oficjalną prośbę o przedstawienie rozliczenia pracodawcy z ZUS w zakresie jego składek na piśmie listem poleconym skierowanym do pracodawcy, ewentualnie złożonym osobie uprawnionej w zakładzie pracy za pokwitowaniem.
Jeżeli pracodawca po raz kolejny odmówi wydania potwierdzenia rozliczenia, pracownik powinien żądać, aby odmowa udzielenia tych informacji została wskazana na piśmie wraz z uzasadnieniem odmowy.
Postępowanie przed ZUS
Czasem pewne nieprawidłowości mogą wynikać z ludzkiego błędu, niedopatrzenia, niezgodności w dokumentacji. Warto więc w pierwszej kolejności spróbować rozwiązać sprawę bezpośrednio z pracodawcą. Jeśli to się nie uda, pracownik może skontaktować się bezpośrednio z ZUS. W tym celu powinien sporządzić na piśmie wniosek o podjęcie działań mających na celu wyjaśnienie czy pracodawca odprowadza należne składki. W piśmie pracownik powinien dokładnie opisać zaistniałą sytuację. Pismo powinno być skierowane listem poleconym.
Do pisma dobrze jest załączyć kopię umowy o pracę oraz pisma z pracodawcą, z których wynikałoby, że odmawia udzielenia w tym zakresie informacji albo przeciwnie – z których wynika, że składki są przekazywane w całości do ZUS, a mimo to na koncie PUE ZUS pracownik ma informację, że składki nie są odprowadzane albo nie są odprowadzane w całości.
Na skutek wniesienia takiego pisma ZUS przeprowadza postępowanie wyjaśniające i może naliczyć pracodawcy odsetki za zwłokę albo dodatkową opłatę. W przypadku braku wywiązania się przez pracodawcę ze swojego obowiązku, ZUS ma prawo do samodzielnego wydania stosownej decyzji ustalającej wysokość zaległych składek i wezwania do ich opłacenia a następnie do ściągnięcia ich w drodze egzekucji.
Państwowa Inspekcja Pracy
Pracownik ma także prawo zgłoszenia zaistniałej sytuacji do do Państwowej Inspekcji Pracy, zwłaszcza, jeśli w zakładzie pracy są obecne także inne nieprawidłowości. Niemniej, każdorazowo trzeba ustalić zasadność i istnienie podstaw do zgłoszenia w danej sprawie.
Kto ponosi odpowiedzialność?
Warto podkreślić, że odpowiedzialność za opłacanie składek ponosi tylko pracodawca. Fakt, że nie opłaca on składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne nie powinien mieć negatywnego wpływu na wysokość przyszłej emerytury pracownika oraz prawo do świadczeń zdrowotnych finansowanych ze środków publicznych, w tym zasiłku chorobowego. Pracownik nie jest odpowiedzialny za niewypłacalność pracodawcy i nie ponosi z tego tytułu negatywnych konsekwencji. Co więcej, pomimo tego, że składki na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne nie zostały opłacone, pracownik może nadal korzystać ze wszystkich świadczeń tak jak każdy ubezpieczony, ponieważ wymiary świadczeń są obliczane z zasady od składek należnych, a nie rzeczywiście opłaconych.
Postępowanie karne
Warto pamiętać, że nieopłacanie składek ZUS przez pracodawcę może także stanowić przestępstwo. Zgodnie bowiem z art. 218 ust. 1a Kodeksu karnego, kto wykonując czynności w sprawach z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych, złośliwie lub uporczywie narusza prawa pracownika wynikające ze stosunku pracy lub ubezpieczenia społecznego, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2. Jeżeli działania pracodawcy mają charakter uporczywy lub złośliwy, może to stanowić podstawę do złożenia do prokuratury zawiadomienia o możliwości popełnienia przestępstwa.
Autor:
Zuzanna Lewandowska – adwokat oraz autorka bloga PrawnikLewandowska.pl o prawie i zawodzie prawnika. Specjalizuje się głównie w prawie rodzinnym, cywilnym i gospodarczym, ale doświadczenie zawodowe zdobywała także w innych dziedzinach prawa. Przez wiele lat współpracowała z renomowanymi kancelariami prawnymi w Warszawie, a obecnie prowadzi indywidualną praktykę adwokacką. Wspiera klientów indywidualnych oraz przedsiębiorców w całej Polsce, w tym również online. Na Instagramie prowadzi konto @prawniklewandowska, na którym dzieli się treściami o prawie, zawodzie adwokata, edukacji, rozwoju i macierzyństwie.
Jeżeli potrzebujesz pomocy prawnej w swojej sprawie albo masz pytania, skontaktuj się ze mną pod numerem telefonu: +48 510 668 414 lub adresem e-mail: kontakt@kancelarialewandowska.com