Pandemia koronawirusa daje się we znaki wszystkim, a w szczególności rodzicom, którzy w wielu przypadkach musieli zrezygnować z pracy zarobkowej w celu sprawowania opieki nad dzieckiem. Waga tego problemu widoczna jest zwłaszcza wtedy, gdy zwracacie się z zapytaniami dotyczącymi możliwości otrzymania dodatkowego zasiłku opiekuńczego w konkretnych sytuacjach, których jest naprawdę wiele. Wszystkiego tego nie ułatwiają projektowane zmiany dot. zasad przyznawania dodatkowego zasiłku. Kiedy rodzic może się o niego ubiegać?
Kiedy zamkną żłobek, przedszkole lub szkołę…
Dodatkowy zasiłek opiekuńczy przysługuje tylko w przypadku konieczności sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem, która jest spowodowana zamknięciem żłobka, klubu dziecięcego, przedszkola lub szkoły z powodu epidemii COVID-19.
Jeżeli do tej pory opiekę nad dzieckiem sprawowali np. dziadkowie, dziecko nie uczęszczało do żłobka lub przedszkola, a z uwagi na stan epidemii dziadkowie odmawiają kontynuowania opieki, to dodatkowy zasiłek opiekuńczy rodzicom nie przysługuje.
Jeżeli do tej pory dzieckiem opiekowała się niania, która w związku z koronawirusem nie może już dalej zajmować się dzieckiem, rodzicom nie przysługuje dodatkowy zasiłek opiekuńczy.
Projekt nowelizacji ustawy o COVID-19, znajdujący się obecnie w Sejmie, postuluje rozszerzenie uprawnień do otrzymania dodatkowego zasiłku opiekuńczego także na przypadki niemożności sprawowania opieki nad dzieckiem przez nianię lub dziennego opiekuna (np. babcię lub dziadka) z powodu koronawirusa.
Osobiste sprawowanie opieki, czyli jakie?
Konieczność osobistego sprawowania opieki nad dzieckiem, będąca jedną z przesłanek uzyskania prawa do dodatkowego zasiłku opiekuńczego, dotyczy sytuacji, gdy we wspólnym gospodarstwie domowym nie ma innych członków rodziny, którzy mogliby sprawować opiekę nad dzieckiem.
Jeżeli rodzice mieszkają razem z dziadkami, którzy mogą i chcą zająć się dzieckiem, to nawet mimo zamknięcia żłobka, przedszkola lub szkoły trudno będzie wykazać, że rodzice musieli zrezygnować z pracy zarobkowej w celu sprawowania opieki nad dzieckiem i że przysługuje im z tego tytułu dodatkowy zasiłek opiekuńczy, ponieważ nie zaistniała konieczność osobistego sprawowania opieki nad dzieckiem.
Jeżeli jeden z rodziców wykonuje pracę zdalną, to przyjmuje się, że nie może zapewnić dziecku opieki , a więc drugiemu rodzicowi przysługuje dodatkowy zasiłek opiekuńczy.
Przebywanie na urlopie dla poratowania zdrowia nie pozbawia rodzica prawa do dodatkowego zasiłku opiekuńczego.
Uprawnieni do dodatkowego zasiłku
Dodatkowy zasiłek opiekuńczy przysługuje ubezpieczonym rodzicom, którzy zostali zwolnieni od wykonywania pracy z powodu konieczności osobistego sprawowania opieki nad dzieckiem.
Wiek dziecka nadal ma znaczenie!
Mimo wielu postulatów przepisy w tym zakresie pozostają na razie bez zmian, a dodatkowy zasiłek opiekuńczy przysługuje wyłącznie rodzicom dzieci w wieku do lat 8. Z zasiłku można korzystać nie dłużej niż do dnia poprzedzającego 8 urodziny dziecka.
W przypadku, gdy rodzic wystąpił o wypłatę zasiłku opiekuńczego od 16 marca 2020 r. w związku z zamknięciem szkoły, a dziecko urodziło się 22 marca 2012 r., to zasiłek opiekuńczy przysługiwać będzie od 16 marca do 21 marca 2020 r. (dzień poprzedzający 8 urodziny dziecka).
Czas wypłaty zasiłku
Pierwotnie dodatkowy zasiłek opiekuńczy przysługiwać miał za okres nie dłuższy niż 14 dni, ponieważ na taki okres (do 25 marca 2020 r.) miały być zamknięte placówki oświatowe. Z uwagi na przedłużenie zamknięcia żłobków, przedszkoli i szkół, rodzic, który wystąpił już o dodatkowy zasiłek opiekuńczy będzie mógł wystąpić o jego przedłużenie po 25 marca 2020 r. Nowe przepisy mają obowiązywać z mocą wsteczną i przewidywać możliwość przedłużania okresu przyznawania dodatkowego zasiłku.
Zasiłek opiekuńczy przysługuje za każdy dzień sprawowania opieki nad dzieckiem w związku z epidemią COVID-19.
Jeżeli oboje rodzice dziecka pracują, to o dodatkowy zasiłek opiekuńczy może wystąpić jedno z nich albo mogą podzielić się opieką nad dzieckiem (wtedy zasiłek przysługuje częściowo jednemu rodzicowi, a częściowo drugiemu).
Dodatkowy zasiłek opiekuńczy może być wypłacany przez łączny okres 14 dni (a później także przez dalszy okres, jeżeli okres wypłaty zasiłku zostanie przedłużony), niezależnie od liczby dzieci, nad którymi rodzice muszą sprawować opiekę. Oznacza to, że w przypadku posiadania kilkorga dzieci wymagających opieki okres wypłaty zasiłku nie zwielokrotnia się.
Wysokość dodatkowego zasiłku opiekuńczego
Dodatkowy zasiłek opiekuńczy przysługuje w wysokości 80% podstawy wymiaru zasiłku i jest wypłacany na takich samych zasadach jak dotychczasowe zasiłki opiekuńcze z ubezpieczenia chorobowego.
Jak wystąpić o wypłatę zasiłku?
Pracownik lub zleceniobiorca składa oświadczenie do odpowiednio pracodawcy lub zleceniodawcy. Jak wskazuje ZUS, nie jest potrzebny wniosek Z-15A, ani zaświadczenie płatnika składek Z-3b.
W przypadku, gdy dodatkowy zasiłek ma wypłacać ZUS, rodzic musi bezpośrednio jemu przekazać oświadczenie. Może to zrobić za pośrednictwem PUE ZUS lub tradycyjnie składając zaświadczenie na druku Z-3 (dotyczy pracowników) lub druku Z-3a (dotyczy osób ubezpieczonych, które nie są pracownikami, z wyłączeniem osób, które prowadzą pozarolniczą działalność, osób z nimi współpracujących i duchownych) wraz z załączonym oświadczeniem o sprawowaniu opieki (w przypadku składania za pośrednictwem PUE ZUS – potwierdzonym za zgodność z oryginałem).
Jeżeli chcesz złożyć wniosek za pośrednictwem PUE ZUS, złóż oświadczenie o sprawowaniu opieki nad dzieckiem przy wykorzystaniu wniosku ZAS-58 Skarga/Wniosek świadczeniobiorcy/ płatnika składek w sprawie świadczeń z tytułu choroby, macierzyństwa lub zasiłku pogrzebowego.
Kiedy wystąpić o wypłatę dodatkowego zasiłku opiekuńczego?
O wypłatę dodatkowego zasiłku można wystąpić w dowolnym momencie, ale należy pamiętać, że od złożenia stosownego wniosku uzależniona jest jego wypłata. Tak długo, jak nie wystąpisz z wnioskiem, nie otrzymasz dodatkowego zasiłku.
Kto wypłaca zasiłek?
Dodatkowy zasiłek opiekuńczy, podobnie jak zwykły zasiłek opiekuńczy, wypłacane są z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (FUS). Zasiłki nie obciążają więc funduszu pracodawców. Jeżeli pracodawca jest obowiązany do wypłaty zasiłku, to następnie wypłacone kwoty rozlicza z ZUS i otrzymuje ich zwrot.
Autor:
Zuzanna Lewandowska – adwokat oraz autorka bloga PrawnikLewandowska.pl o prawie i zawodzie prawnika. Specjalizuje się głównie w prawie rodzinnym, cywilnym i gospodarczym, ale doświadczenie zawodowe zdobywała także w innych dziedzinach prawa. Przez wiele lat współpracowała z renomowanymi kancelariami prawnymi w Warszawie, a obecnie prowadzi indywidualną praktykę adwokacką. Wspiera klientów indywidualnych oraz przedsiębiorców w całej Polsce, w tym również online. Na Instagramie prowadzi konto @prawniklewandowska, na którym dzieli się treściami o prawie, zawodzie adwokata, edukacji, rozwoju i macierzyństwie.
Jeżeli potrzebujesz pomocy prawnej w swojej sprawie albo masz pytania, skontaktuj się ze mną pod numerem telefonu: +48 510 668 414 lub adresem e-mail: kontakt@kancelarialewandowska.com