Aplikacja adwokacka czy radcowska – którą wybrać?

Pierwszą trudną decyzją dla każdego młodego dorosłego jest wybór studiów. Po ich ukończeniu część osób od razu rozpoczyna praktykę w zawodzie lub kontynuuje naukę w formie studiów doktoranckich, podyplomowych lub aplikacji prawniczej. Ukończenie tego ostatniego i uzyskanie dodatkowych uprawnień zawodowych daje o wiele więcej możliwości rozwoju oraz większe zarobki. Osoba chcąca reprezentować klientów przed sądem i walczyć o ich interesy ma do wyboru aplikację adwokacką oraz radcowską. Którą wybrać?

Adwokat i radca prawny

Różnice

Co do zasady adwokat i radca prawny to dwa różne zawody zaufania publicznego. Adwokata wiązano z reprezentowaniem klientów przed sądami i innymi instytucjami, podczas gdy radca prawny pierwotnie zajmował się obsługą prawną przedsiębiorstw. Polska adwokatura rok temu obchodziła swoje 100-lecie. Z kolei zawód radcy prawnego pojawił się w Polsce dopiero w 1961 r. Uregulowany został prawnie dopiero w 1982 r. na mocy ustawy o radcach prawnych, która została wydana niespełna 2 miesiące po uchwaleniu Prawa o adwokaturze. Ustawy te, w znowelizowanym brzmieniu, obowiązują do dziś.

Zarówno adwokaci, jak i radcowie prawni, przed sądem obowiązani są występować w todze, czyli stroju urzędowym. Togi mają kolor czarny, a różni je jedynie kolor żabotu – u adwokatów jest zielony, a u radców prawnych niebieski.

Najistotniejszą różnicą jest uprawnienie radców prawnych do pozostawania w stosunku pracy, którego nie posiadają adwokaci. Oznacza to, że adwokat nie może być zatrudniony na podstawie umowy o pracę.

Powyższe uzasadnia się tym, że adwokat musi pozostawać bezstronny i niezależny, a w stosunku pracy nie jest to możliwe. Niestety, argumentacja ta nie jest konsekwentna. Zawód radcy prawnego to także zawód zaufania publicznego. Radca prawny reprezentuje klientów i ich interesy w takim samym zakresie jak adwokat. Dlaczego więc radcowie prawni mogą pozostać niezależni i bezstronni pozostając w stosunku pracy, a adwokaci już nie? Przestarzała regulacja jest dalece krzywdząca dla członków adwokatury.

Podobieństwa

W dzisiejszych czasach o wiele więcej jest podobieństw, aniżeli różnic, pomiędzy zawodami adwokata i radcy prawnego. Do pewnego czasu radcowie prawni nie mogli występować jako obrońcy w sprawach karnych. Uprawnienia te zostały im przyznane dopiero w 2001 r., ale jedynie w sprawach o wykroczenia. Dopiero w 2015 r. radcowie prawni zyskali uprawnienie do występowania w charakterze obrońcy w postępowaniu karnym, o ile nie pozostają w stosunku pracy.

Obydwa zawody są zawodami zaufania publicznego i są uprawnione do reprezentowania klientów przed sądami. W praktyce różni je jedynie kolor żabotu oraz zakaz występowania w charakterze obrońcy przez radcę prawnego pozostającego w stosunku pracy.

Aplikacja adwokacka i radcowska

Skoro zawód adwokata i radcy prawnego różni tak niewiele, czym kierować mają się absolwenci prawa przy wyborze aplikacji prawniczej? Niektórzy żartują, że w zielonym lub niebieskim jest im bardziej do twarzy, inni mają dziadków lub rodziców w konkretnym zawodzie i chcą tę tradycję kontynuować. Z kolei jeszcze inni kierują się możliwością pozostawania przez radcę prawnego w stosunku pracy. Jeżeli nie ma się tak sprecyzowanych planów, najlepiej jest zapoznać się z programem obydwu aplikacji.

Informacje ogólne

Aplikacja adwokacka i radcowska trwają 3 lata kalendarzowe, po których w marcu, w roku następnym po zakończeniu aplikacji, odbywa się państwowy egzamin zawodowy organizowany przez Ministerstwo Sprawiedliwości.

Aplikanci adwokaccy na każdym roku szkoleniowym mają 2 miesiące przerwy wakacyjnej od zajęć (lipiec i sierpień), podczas gdy aplikanci radcowscy mają przerwę wakacyjną nie dłuższą niż 6 tygodni, od 20 czerwca do 31 sierpnia każdego roku szkoleniowego.

Ponadto, aplikanci adwokaccy, oprócz opłaty za szkolenie w wymiarze takim samym jak w przypadku aplikantów radcowskich, opłacają składkę członkowską w wymiarze 50 zł miesięcznie, podczas gdy aplikanci radcowscy opłacają składkę w wysokości 20 zł miesięcznie.

Szkolenie adwokackie

W izbie adwokackiej w Warszawie, na I roku aplikanci mają zajęcia z przedmiotów bloku karnego oraz historii adwokatury, etyki i wykonywania zawodu adwokata, ustroju sądów powszechnych i prokuratury, z których mają sprawdzian ustny już po 3 miesiącach od rozpoczęcia aplikacji.

Aplikantów czekają również kolokwia cząstkowe (tzw. weryfikacje wiedzy) z zakresu prawa karnego. Będą musieli przygotować projekty pism, takich jak subsydiarny akt oskarżenia, zażalenie na postanowienie o tymczasowym aresztowaniu oraz wniosek o umorzenie postępowania. Na koniec roku przeprowadzane jest kolokwium roczne polegające na sporządzeniu apelacji w sprawie karnej w warunkach egzaminu zawodowego, które trwa 6 godzin.

Obowiązkowe jest także zaliczenie praktyk w sądach i prokuraturach w wymiarze: po 1 miesiącu (8 spotkań po 2 spotkania w tygodniu) we wskazanej prokuraturze oraz wydziale cywilnym i karnym wyznaczonego sądu, jak również po 2 tygodnie  (4 spotkania po 2 spotkania w tygodniu) w wydziałach pracy i ubezpieczeń społecznych oraz gospodarczym lub rodzinnym w wyznaczonym sądzie.

Na II roku aplikanci adwokaccy mają zajęcia z bloku przedmiotów prawa cywilnego. Czeka nich także obowiązkowy udział w konkursie krasomówczym, na którym będą musieli przedstawić mowę końcową do wylosowanego kazusu. Przeprowadzone zostają także trzy kolokwia cząstkowe (weryfikacje wiedzy) polegające na przygotowaniu pozwu lub odpowiedzi na pozew, wniosku o zasiedzenie, wniosku w postępowaniu wieczystoksięgowym, skargi pauliańskiej, umowy sprzedaży, pisma z zakresu prawa rodzinnego i opiekuńczego lub prawa spadkowego. Na koniec roku przeprowadza się kolokwium roczne polegające na sporządzeniu apelacji w sprawie cywilnej w warunkach egzaminu zawodowego, które trwa 6 godzin.

Na III roku aplikanci odbywają zajęcia z zakresu prawa podatkowego, administracyjnego i procedury administracyjnej oraz sądowo administracyjnej, postępowania egzekucyjnego w administracji, prawa europejskiego, gospodarczo-handlowego, autorskiego i ochrony własności intelektualnej, zasad etyki adwokackiej i wykonywania zawodu adwokata, jak również zajęcia warsztatowe ze sporządzania apelacji i pism procesowych w postępowaniu administracyjnym.

Odbywają się także kolokwia cząstkowe z prawa administracyjnego i sądowo-administracyjnego polegające na sporządzeniu skargi do WSA lub skargi kasacyjnej do NSA, jak również z zakresu prawa gospodarczo handlowego (przygotowanie projektu umowy).

Szkolenie radcowskie

W izbie radcowskiej w Warszawie, na I roku aplikanci radcowscy szkolenie zaczynają od zajęć z bloku przedmiotów prawa cywilnego, jak również (podobnie jak aplikanci adwokaccy) odbywają zajęcia z zakresu organizacji sądownictwa i prokuratury oraz zasad wykonywania zawodu. Z przedmiotów tych czekają ich kolokwia w formie pisemnej lub ustnej.

Ponadto, aplikanci radcowscy mają obowiązek odbycia praktyk w sądach i prokuraturach, ale w innym wymiarze niż aplikanci adwokaccy (29 jednodniowych zajęć), a dodatkowo w kancelariach radców prawnych, spółkach radców prawnych lub radców prawnych i adwokatów (w wymiarze 14 jednodniowych zajęć).

Na II roku aplikanci odbywają zajęcia z bloku przedmiotów prawa karnego, rodzinnego i opiekuńczego, etyki zawodu, prawa handlowego i gospodarczego. Z przedmiotów tych czekają ich kolokwia w formie pisemnej lub ustnej. Również na II roku aplikanci mają obowiązek odbycia praktyk (40 jednodniowych zajęć) m.in. w kancelariach lub organach administracji publicznej. Aplikanci adwokaccy od II roku nie mają już obowiązku odbywania praktyk.

Na III roku aplikanci uczestniczą w zajęciach z etyki zawodu i zasad wykonywania zawodu, prawa i postępowania administracyjnego oraz sądowo-administracyjnego, finansowego, podatkowego i celnego, z których czekają ich kolokwia cząstkowe w formie pisemnej. Ponadto, zajęcia obejmują prawo UE i międzynarodową ochronę praw człowieka, negocjacji i mediacji, retoryki i sztuki prezencji i inne zajęcia warsztatowe. Na tym roku także istnieje obowiązek odbycia praktyk (40 jednodniowych zajęć).

Którą drogę wybrać?

Na to pytanie musi odpowiedzieć sobie każdy we własnym zakresie. Zawody adwokata i radcy prawnego różnią się między sobą tak niewiele, że dla niektórych różnice te mogą nie ułatwiać dokonania wyboru. W moim przypadku, odkąd pojawił się plan ukończenia studiów prawniczych, w zamyśle miałam ukończenie aplikacji adwokackiej, a nie radcowskiej. Dlaczego? Próżno doszukiwać się konkretnych powodów u kilkunastoletniej dziewczyny. Niemniej, rozpoczynając za niecały miesiąc ostatni rok aplikacji adwokackiej wiem, że, gdybym mogła, nie podjęłabym innej decyzji.

Mówi się, że w Warszawie aplikacja radcowska jest bardziej wymagająca. Niektórzy kuszą się na stwierdzenie, że jest „lepsza” i że „lepiej” przygotowuje do egzaminu zawodowego. W mojej ocenie znacznie większe znaczenie ma praktyka w zawodzie, niż zajęcia na aplikacji, bądź co bądź w większej mierze teoretyczne i oderwane siłą rzeczy od realiów wykonywanego zawodu. Czy zajęcia na aplikacji mogą zadecydować o tym, czy ktoś będzie dobrym prawnikiem? Myślę, że to my sami o tym decydujemy.

Autor:

Zuzanna Lewandowska – adwokat oraz autorka bloga PrawnikLewandowska.pl o prawie i zawodzie prawnika. Specjalizuje się głównie w prawie rodzinnym, cywilnym i gospodarczym, ale doświadczenie zawodowe zdobywała także w innych dziedzinach prawa. Przez wiele lat współpracowała z renomowanymi kancelariami prawnymi w Warszawie, a obecnie prowadzi indywidualną praktykę adwokacką. Wspiera klientów indywidualnych oraz przedsiębiorców w całej Polsce, w tym również online. Na Instagramie prowadzi konto @prawniklewandowska, na którym dzieli się treściami o prawie, zawodzie adwokata, edukacji, rozwoju i macierzyństwie.

Jeżeli potrzebujesz pomocy prawnej w swojej sprawie albo masz pytania, skontaktuj się ze mną pod numerem telefonu: +48 510 668 414 lub adresem e-mail: kontakt@kancelarialewandowska.com