Alimenty od dziadków

Najczęściej spotykamy się z obowiązkiem alimentacyjnym rodziców wobec dzieci orzeczonym w wyroku rozwodowym. Niemniej nie tylko w takiej sytuacji może powstać obowiązek alimentacyjny. Nadto, nie tylko rodzic względem dziecka może być obowiązany do takiego świadczenia. Alimenty mogą zostać zasądzone także od pozostałych krewnych – dziadków. Jak to wygląda w rzeczywistości?

Obowiązani do alimentacji

Co do zasady to rodzice płacą alimenty na swoje dzieci. Polskie prawo przewiduje przypadki, gdy obowiązek ten może spoczywać na dziadkach. Jeśli rodzice sukcesywnie spełniają powinność, o której mowa powyżej – problemu nie ma. Zaczyna się on w momencie, gdy rodzice zaniechają płacenia lub nie spełniają przez to podstawowych potrzeb dziecka. W takiej sytuacji dziecko może ubiegać się o zasądzenie alimentów od swoich dziadków.

Dziadkowie mogą zostać zobowiązani do płacenia alimentów także wtedy, gdy rodzic nie jest w stanie ich płacić z uwagi na swe niedołęstwo bądź ciężką chorobę lub gdy oboje rodzice dziecka nie żyją.

Wskazać przy tym trzeba, że wnuki mogą żądać alimentów od swych dziadków wyłącznie w sytuacji niedostatku, gdy ich podstawowe potrzeby bytowe (zwłaszcza takie jak jedzenie czy leki w przypadku choroby) nie mogą być stosownie zaspokajane, a nie są oni w stanie utrzymać się samodzielnie.

Uchylenie się od obowiązku alimentacyjnego

Dziadkowie mogą skutecznie oponować takiemu obowiązkowi w przypadkach, gdy będzie to sprzeczne z zasadami współżycia społecznego. Przykładowo, będą to sytuacje, kiedy 18-letni wnuk, mogący bez przeszkód podjąć pracę zarobkową, będzie występował o zasądzenie alimentów na jego rzecz, bądź gdy dziadkowie – z powodu choroby przewlekłej – zostaną przez sąd zobowiązani do ich płacenia, jak również gdy ich emerytura/renta będzie na tyle niska, że sami będą mieli problem z godnym życiem.

Powstanie obowiązku alimentacyjnego dalszych krewnych

Na uwagę zasługuje okoliczność, iż obowiązek alimentacyjny po stronie dziadków powstaje dopiero wówczas, kiedy żadne z rodziców nie jest w stanie wypełniać swojego obowiązku. Jeżeli jeden z rodziców nie jest w stanie płacić alimentów, to stosownie do przepisów Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego (KRO), obowiązek ten przechodzi na drugiego rodzica, a dopiero gdy drugi rodzic nie może wypełnić tego obowiązku w całości lub części, zobowiązanymi do alimentacji stają się dziadkowie (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 16 marca 1967 r., II CR 88/67, LEX nr 566).

Jeżeli uprawniony z tytułu alimentów, pozostaje w stosunku pokrewieństwa z osobami, z którymi jest spokrewniony w różnym stopniu oraz w różnej linii, art. 129 KRO reguluje kwestię pierwszeństwa tegoż świadczenia alimentacyjnego. Jeśli dana osoba pozostaje w stosunku pokrewieństwa w linii prostej, posiadając wstępnych (rodzice) oraz zstępnych (dzieci), a w linii bocznej – rodzeństwo, obowiązek alimentacyjny w pierwszej kolejności spoczywa na dzieciach.

Dopiero w przypadku wskazanym w art. 132 KRO (brak osoby zobowiązanej w bliższej kolejności, niemożność uczynienia przez osobę będącą w dalszej kolejności zadość swemu obowiązkowi lub gdy uzyskanie od niej na czas potrzebny uprawnionemu środków utrzymania jest niemożliwe lub połączone z nadmiernymi trudnościami) – obowiązek alimentacyjny, obciąża wówczas dalszych krewnych, w kolejności wskazanej we wspomnianym wyżej art. 129 KRO.

Wynika to z tego, że obowiązek dalszych krewnych ma charakter jedynie subsydiarny (wyrok SN z 24.05.1966 r., III CR 89/66, za: J. Gudowski, Kodeks rodzinny…, s. 433).

W przypadku posiadania przez uprawnionego do alimentów krewnych (zstępnych lub wstępnych), z którymi jest on spokrewniony w stopniu różnym, obowiązuje zasada: bliższy stopniem krewny wyprzedza co do obowiązku alimentacyjnego dalszych stopniem krewnych (uzasadnienie uchwały SN z 02.09.1983 r., III CZP 39/83, LEX nr 2919).

Możliwości zarobkowe i majątkowe

Zgodnie z art. 129 KRO krewnych w tym samym stopniu obowiązek alimentacyjny obciąża w częściach odpowiadającym ich możliwościom zarobkowym i majątkowym. Sąd powinien to ustalić i dokonać stosownego rozdzielenia obowiązku alimentacyjnego np. na rodzeństwo). Należy przy tym ustalić także majątek zgromadzony przez zobowiązanego do alimentacji, który może być dość znaczny, pomimo niewielkich możliwości zarobkowych, np. w przypadku uzyskania majątku dzięki darowiźnie bądź dziedziczeniu testamentowemu.

Jak wskazał Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 28 maja 1993 r. (III CRN 16/93), „zasądzenie alimentów wymaga spełnienia przesłanek materialnoprawnych. Sąd nie może poprzestać na uznaniu osoby zobowiązanej w dalszej kolejności bez wyjaśnienia przesłanek z art. 132 k. r. o.’’.

Postępowanie sądowe

Sąd winien ustalić w każdym przypadku na jakich osobach ciąży obowiązek alimentacyjny w bliższej kolejności. Jeśli powód dochodzi roszczenia od krewnych dalszych (np. rodzeństwa), wówczas koniecznym jest ustalenie, czy żyją krewni w linii prostej i czy są oni w stanie takiemu obowiązkowi sprostać.

Gdy zaś zobowiązany w bliższej kolejności, nie jest w stanie uczynić zadość obowiązkowi alimentacyjnemu, np. z uwagi na nieosiąganie stałych dochodów, nie jest to równoznaczne z uznaniem braku wystarczającego majątku, który pozwoliłby na pokrycie świadczeń alimentacyjnych. Zgodnie z art. 1086 KPC komornik obowiązany jest z urzędu przeprowadzić dochodzenie w celu ustalenia zarobków i stanu majątkowego dłużnika oraz jego miejsca zamieszkania. Jeżeli środki te okażą się bezskuteczne, organy Policji przeprowadzą na wniosek komornika czynności w celu ustalenia miejsca zamieszkania i miejsca pracy dłużnika. Niemniej bezskuteczność egzekucji nie stanowi podstawy umorzenia postępowania z tego tytułu.

 

Autor:

Zuzanna Lewandowska – adwokat oraz autorka bloga PrawnikLewandowska.pl o prawie i zawodzie prawnika. Specjalizuje się głównie w prawie rodzinnym, cywilnym i gospodarczym, ale doświadczenie zawodowe zdobywała także w innych dziedzinach prawa. Przez wiele lat współpracowała z renomowanymi kancelariami prawnymi w Warszawie, a obecnie prowadzi indywidualną praktykę adwokacką. Wspiera klientów indywidualnych oraz przedsiębiorców w całej Polsce, w tym również online. Na Instagramie prowadzi konto @prawniklewandowska, na którym dzieli się treściami o prawie, zawodzie adwokata, edukacji, rozwoju i macierzyństwie.

Jeżeli potrzebujesz pomocy prawnej w swojej sprawie albo masz pytania, skontaktuj się ze mną pod numerem telefonu: +48 510 668 414 lub adresem e-mail: kontakt@kancelarialewandowska.com

0 0 głosów
Article Rating
Subskrybuj
Powiadom o
guest
0 komentarzy
Informacje zwrotne
Pokaż wszystkie komentarze
0
Pozostaw proszę komentarz, jestem ciekawa Twojej opinii!x