Sprawy rodzinne, wbrew częstemu mniemaniu, należą do najtrudniejszych. W grę wchodzą bowiem emocje, a każdy najmniejszy błąd może doprowadzić do tego, że sprawa potoczy się zupełnie innymi torami. Jednym z częstych problemów klientów, którzy kontaktują się z naszą Kancelarią, jest brak adresu pozwanego w sprawie o alimenty. Co można zrobić w takiej sytuacji?
Obowiązek alimentacyjny
Rodzice obowiązani są do świadczeń alimentacyjnych względem dziecka, które nie jest jeszcze w stanie utrzymać się samodzielnie. Wynika to bezpośrednio z art. 133 § 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego. Co do zasady rodzice mają równe udziały w kosztach utrzymania i wychowania swoich małoletnich dzieci. Niestety, często zdarza się, że rodzice żyjący w rozłączeniu nie są w stanie porozumieć się co do kwestii alimentów albo jeden z rodziców w ogóle nie uczestniczy w życiu i utrzymaniu dziecka. W takiej sytuacji jedynym wyjściem jest wystąpienie z pozwem o alimenty.
Pozew o alimenty – wymogi formalne
Sprawa o alimenty rozpatrywana jest przez sąd w postępowaniu procesowym. Tym samym, pozew o alimenty powinien spełniać wymogi pisma procesowego, o których mowa w art. 126 § 1 Kodeksu postępowania cywilnego.
Każde pismo procesowe powinno zawierać: 1) oznaczenie sądu, do którego jest skierowane; 2) imiona i nazwiska lub nazwy stron, ich przedstawicieli ustawowych i pełnomocników; 3) oznaczenie rodzaju pisma; 4) osnowę wniosku lub oświadczenia; 5) w przypadku gdy jest to konieczne do rozstrzygnięcia co do wniosku lub oświadczenia – wskazanie faktów, na których strona opiera swój wniosek lub oświadczenie, oraz wskazanie dowodu na wykazanie każdego z tych faktów; 6) podpis strony albo jej przedstawiciela ustawowego lub pełnomocnika; 7) wymienienie załączników.
Gdy pismo procesowe jest pierwszym pismem w sprawie, powinno zawierać także oznaczenie przedmiotu sporu, jak również oznaczenie miejsca zamieszkania lub siedziby i adresy stron, oznaczenie miejsca zamieszkania lub siedziby i adresy przedstawicieli ustawowych i pełnomocników stron oraz numer PESEL lub NIP powoda (art. 126 § 2 KPC).
Brak adresu pozwanego
Wskazanie adresu strony pozwanej (w tym przypadku drugiego rodzica, zobowiązanego do alimentów) jest obligatoryjne. Brak jego wskazania w pozwie spowoduje, że osoba wnosząca pozew zostanie wezwana do uzupełnienia braków formalnych pozwu. Wskazanie ostatniego znanego adresu zamieszkania, ale nieaktualnego, nie rozwiąże tego problemu. Sąd nie wezwie wtedy co prawda do uzupełnienia braków formalnych, niemniej gdy podejmie próbę doręczenia odpisu pozwu przesyłka zostanie najpewniej awizowana i zwrócona do sądu z adnotacją „zwrot – nie podjęto w terminie”, bowiem adresat nie zamieszkuje już pod wskazanym adresem. Również w takiej sytuacji sprawa nie może nabrać dalszego biegu.
Skoro zatem w art. 126 § 2 pkt 1 k.p.c. użyto formuły „adresy stron”, może to – w odniesieniu do osób fizycznych – oznaczać wyłącznie adresy zamieszkania stron, a nie adres ich zakładu pracy, zwłaszcza, że pojęcie „adres zakładu pracy strony” nie istnieje (postanowienie Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 7 listopada 2014 r., sygn. akt: I ACz 1823/14).
Doręczenie komornicze
W pierwszej kolejności sąd może zarządzić doręczenie odpisu pozwu przez komornika. Doręczenie komornicze reguluje obecnie ustawa z dnia 22 marca 2018 r. o komornikach sądowych. Komornik dokonuje doręczenia w terminie 14 dni od dnia otrzymania zlecenia. Jeżeli adresata nie zastano przy próbie doręczenia, komornik ustala, czy adresat zamieszkuje pod wskazanym adresem.
Jeżeli próba doręczenia okaże się bezskuteczna, a zgodnie z ustaleniami komornika adresat zamieszkuje pod podanym adresem, w oddawczej skrzynce pocztowej adresata umieszcza się zawiadomienie o podjętej próbie doręczenia wraz z informacją o możliwości odbioru pisma w kancelarii komornika oraz pouczeniem, że należy je odebrać w terminie 14 dni od dnia umieszczenia zawiadomienia. Jeżeli pod wskazanym adresem zastano dorosłego domownika adresata, o możliwości odbioru pisma poucza się dodatkowo tego domownika. W przypadku bezskutecznego upływu terminu do odbioru pisma, pismo uważa się za doręczone w ostatnim dniu tego terminu, a komornik zwraca pismo podmiotowi zlecającemu doręczenie informując go o dokonanych ustaleniach oraz o dacie doręczenia.
Jeżeli próba doręczenia okaże się bezskuteczna, a zgodnie z ustaleniami komornika adresat nie zamieszkuje pod wskazanym adresem, komornik zwraca pismo podmiotowi zlecającemu doręczenie informując go o dokonanych ustaleniach. To samo dotyczy przypadku, gdy komornikowi mimo podjęcia wymaganych czynności nie udało się ustalić, czy adresat zamieszkuje pod wskazanym adresem.
Samodzielne ustalenie adresu pozwanego
Od lipca 2019 r. właściwe w zakresie udostępniania danych z rejestru PESEL są wyłącznie organy gmin. Do dowolnego organu gminy na terenie całego kraju można więc złożyć wniosek o udostępnienie danych z rejestru PESEL. We wniosku należy wskazać, że uzyskanie aktualnego adresu zamieszkania danej osoby jest niezbędne na cele postępowania sądowego (w omawianym przypadku na cele postępowania alimentacyjnego). Jeżeli sąd wydał już zobowiązanie do ustalenia adresu albo zawiesił postępowanie w związku z brakiem adresu pozwanego, dobrze jest załączyć to orzeczenie do wniosku na wykazanie interesu prawnego w uzyskaniu adresu danej osoby.
Ustanowienie kuratora
Jeżeli nie ma możliwości ustalenia adresu pozwanego, strona powodowa może złożyć wniosek o ustanowienie przez sąd kuratora dla osoby nieznanej z miejsca pobytu. Niemniej, jak wynika z art. 144 § 1 KPC, przewodniczący ustanowi kuratora, jeżeli wnioskodawca uprawdopodobni, że miejsce pobytu strony nie jest znane. Warto więc we wniosku wskazać jakie czynności zostały już podjęte przez powoda w celu ustalenia adresu pozwanego.
W sprawach o roszczenia alimentacyjne, jak również w sprawach o ustalenie pochodzenia dziecka i o związane z tym roszczenia, przewodniczący przed ustanowieniem kuratora przeprowadzi stosowne dochodzenie w celu ustalenia miejsca zamieszkania lub pobytu pozwanego.
O ustanowieniu kuratora ogłasza się publicznie w budynku sądowym i lokalu wójta (burmistrza, prezydenta miasta). Z chwilą doręczenia pisma kuratorowi doręczenie staje się skuteczne. Sąd może jednak uzależnić skuteczność doręczenia od upływu oznaczonego terminu od chwili wywieszenia obwieszczenia w budynku sądowym.
Autor:
Zuzanna Lewandowska – adwokat oraz autorka bloga PrawnikLewandowska.pl o prawie i zawodzie prawnika. Specjalizuje się głównie w prawie rodzinnym, cywilnym i gospodarczym, ale doświadczenie zawodowe zdobywała także w innych dziedzinach prawa. Przez wiele lat współpracowała z renomowanymi kancelariami prawnymi w Warszawie, a obecnie prowadzi indywidualną praktykę adwokacką. Wspiera klientów indywidualnych oraz przedsiębiorców w całej Polsce, w tym również online. Na Instagramie prowadzi konto @prawniklewandowska, na którym dzieli się treściami o prawie, zawodzie adwokata, edukacji, rozwoju i macierzyństwie.
Jeżeli potrzebujesz pomocy prawnej w swojej sprawie albo masz pytania, skontaktuj się ze mną pod numerem telefonu: +48 510 668 414 lub adresem e-mail: kontakt@kancelarialewandowska.com